307 mld EUR dla planu strategicznego WPR 2023-2027
14.12.2023 -
Plany strategiczne wspólnej polityki rolnej (WPR) są kluczowym narzędziem realizacji WPR w latach 2023-2027. Opracowane przez państwa członkowskie i zatwierdzone przez Komisję w celu zapewnienia osiągnięcia ogólnych celów UE, CSP wspierają rolnictwo i obszary wiejskie o łącznej wartości 307 mld EUR w wydatkach publicznych za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) i Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) (w tym współfinansowania krajowego).
Wprowadzając CSP, które są jednym narzędziem planowania, prawodawcy UE przesunęli kierunek wdrażania WPR z zgodności na wyniki. W związku z tym państwa członkowskie wykorzystały instrumenty WPR w ramach obu funduszy (płatności bezpośrednie, interwencje w odniesieniu do niektórych sektorów rynkowych i wsparcie rozwoju obszarów wiejskich) w celu opracowania logiki interwencji w odniesieniu do każdego z 10 celów szczegółowych określonych w rozporządzeniu w sprawie CSP123, w oparciu o analizy mocnych, słabych stron, szans i zagrożeń (SWOT) na swoich terytoriach oraz związanych z nimi potrzeb. Po zorganizowanym dialogu (2) Komisja oceniła przedłożone plany i przekazała swoje uwagi każdemu państwu członkowskiemu przed zatwierdzeniem zmienionych projektów planów do końca 2022 r. (3).
W przepisach dotyczących WPR ustanowiono zabezpieczenia, które określają zakres działań państw członkowskich, aby utrzymać równe warunki działania i zapewnić wspólne ambicje. Odbywa się to poprzez: wspólne definicje i rodzaje interwencji; (II) wymagania minimalne; (III) wspólne ramy wykonania; (IV) minimalne wymagane poziomy wydatków w odniesieniu do: małe i średnie gospodarstwa rolne; młodych rolników; środowisko, klimat i dobrostan zwierząt; oraz narzędzie LEADER na rzecz zintegrowanego rozwoju lokalnego; (V) włączenie prawodawstwa dotyczącego środowiska i klimatu do planowania i projektowania CSP.
W porównaniu z poprzednim okresem WPR wymagany był większy ogólny wkład w osiągnięcie celów związanych ze środowiskiem i klimatem za pośrednictwem WPR. Każdy CSP określa cele dotyczące oczekiwanych wyników z wykorzystaniem wspólnych wskaźników UE, obejmujących wsparcie zarówno z EFRG, jak i EFRROW. Wartości docelowe, a także specyfikacja interwencji i wymogów różnią się jednak w poszczególnych CSP, odzwierciedlając różnorodność potrzeb i preferencji państw członkowskich. Poprzez zaspokojenie ich szczególnych potrzeb oczekuje się, że CSP będą spójne z unijnymi przepisami i zobowiązaniami w zakresie środowiska i klimatu, a w szczególności z celami Unii na 2030 r. określonymi w strategii „od pola do stołu” i unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności (4), wraz z innymi instrumentami unijnymi i krajowymi.
Obowiązkowe przepisy, w tym przeznaczenie na klimat, środowisko i dobrostan zwierząt w ramach każdego CSP, wynoszą co najmniej 25 % płatności bezpośrednich na ekoprogramy i co najmniej 35 % wydatków EFRROW, odgrywają rolę w zapewnieniu tego wkładu. Jednocześnie oczekuje się, że działania w ramach WPR przyczynią się do 40 % funduszy UE WPR na realizację celów związanych z klimatem, obliczanych zgodnie z ustaloną metodyką (5).
Niniejsze sprawozdanie stanowi odpowiedź na wezwanie prawodawców UE6 do Komisji, aby sporządziła podsumowanie 28 zatwierdzonych CSP, aby7ocenić ich wspólne wysiłki i wspólne ambicje w realizacji celów szczegółowych WPR. Odnosi się również do wkładu CSP w realizację celów Unii na 2030 r. określonych w strategiach „od pola do stołu” i unijnych strategii na rzecz bioróżnorodności. Opiera się on na przedstawionym przez Komisję przeglądzie zatwierdzonych CSP8i opiera się na badaniu, które mapuje i analizuje plany 9w formie, w jakiej zostały one zatwierdzone (do końca 2022 r.) na początku okresu wdrażania.
W sprawozdaniu przeanalizowano połączone wysiłki planów na rzecz osiągnięcia celów WPR w oparciu o analizę potrzeb i logiki interwencji ustalonej przez państwa członkowskie. Analiza koncentruje się na priorytetach planów, alokacji finansowej, celach, wymaganiach i dobrowolnych praktykach.
Niniejsze sprawozdanie jest publikowane w pierwszym roku realizacji planów, natomiast dane dotyczące absorpcji przez rolników i innych beneficjentów są wymagane dopiero w 2025 r. Niniejsze sprawozdanie opiera się zatem na wartościach wskaźników zaplanowanych w zatwierdzonych CSP oraz na jakościowej ocenie potencjalnych skutków wyborów. Rzeczywiste skutki będą zależały od skumulowanych skutków interwencji i można je określić jedynie w drodze ocen. Skutki te będą musiały być postrzegane w powiązaniu z wpływem innych instrumentów unijnych i krajowych, które zaspokajają potrzeby określone w CSP, a także z innymi czynnikami zewnętrznymi.
Ponieważ opiera się ono na zatwierdzonych wersjach CSP (koniec 2022 r.), w niniejszym sprawozdaniu nie uwzględniono niektórych konkretnych konsekwencji, jakie prowokują zakłócenia wynikające z rosyjskiej wojny napastniczej przeciwko Ukrainie we wdrażaniu CSP. Ma to miejsce w odniesieniu do tymczasowych i wyjątkowych odstępstw w 2023 r. od nowych wymogów dotyczących płodozmianu i minimalnego udziału gruntów ornych przeznaczonych na cechy nieprodukcyjne i obszary w odniesieniu do gruntów ugorowanych przeznaczonych do produkcji10żywności. Jednocześnie w 2023 r. państwa członkowskie zaczęły proponować zmiany w swoich CSP (CSP11). Oceniając je, Komisja podtrzymała, że nie powinny one obniżać ogólnego poziomu wkładu środowiskowego, który 3 umożliwił Komisji zatwierdzenie planów w 2022 r., przy jednoczesnym przyjęciu dobrze ukierunkowanych i uzasadnionych dostosowań.
Przedstawione sprawozdanie jest krokiem w szerszym procesie oceny wyników WPR, w następstwie wniosków z okresu 2014–2020 przedstawionych w sprawozdaniu Komisji na temat wyników WPR w tym12okresie. Dodatkowe informacje będą pochodzić z: dane dotyczące wdrażania na poziomie beneficjentów WPR od 2025 r.; ocena nowego modelu realizacji w 2025 r.; (III) oceny okresowe w 2026 r.; (IV) roczne sprawozdania z realizacji celów; oraz (v) ocena ex post w 2031 r.(13).
(14.12.2023 za ppr.pl)
