Koronawirus. Prawnicy: niekonstytucyjne kary za odmowę szczepienia na Covid-19
18.05.2021 -
Propozycje mandatów i ograniczeń dla niechętnych szczepieniom naruszają konstytucję – mówią prawnicy.
Część lekarzy wirusologów proponuje dotkliwe ograniczenia, a nawet kary dla osób, które nie chcą się zaszczepić przeciw Covid-19. Lekarze mówią o godzinie policyjnej czy ograniczeniach w przemieszczaniu się, a nawet o mandatach. Proponują też udział w pogadankach zachęcających do szczepień.
Dobrowolne bez sankcji
Zdaniem prawników tak radykalne kroki łamią konstytucję. Prawo nie pozwala na karanie obywateli, którzy mówią „nie" dobrowolnej szczepionce.
– Trudno mi sobie wyobrazić rozwiązania prawne, które karałyby ludzi nieprzystępujących do dobrowolnych szczepień. Kłóci się to z oznaczeniem tych szczepień jako dobrowolnych. Dobrowolność w znaczeniu prawnym rozumiem jako stan, w którym zarówno decyzja o wyrażeniu danej woli, jak i jej brak nie rodzą negatywnych konsekwencji prawnych – mówi adwokat Rafał Rozwadowski. I dodaje: – Nie można karać za coś, co jest dozwolone.
– Nie można zmuszać nikogo do brania udziału w eksperymentach medycznych, bo tak właśnie są traktowane te szczepienia. Ryzyko jest istotne, dlatego też każda decyzja powinna być podejmowana indywidualnie – wtóruje radca prawny Maciej Gawroński z Kancelarii Gawroński & Partners.
Rozwiązaniem mogłaby być zmiana prawa i wprowadzenie obowiązkowych szczepień.
– Przepisy krajowe dopuszczają możliwość uznania szczepień przeciw Covid-19 za obowiązkowe – uważa Piotr Pałka, radca prawny. Wszystko zależy od tego, czy zostaną one ujęte w rozporządzeniu ministra zdrowia, które określa wykaz obowiązkowych szczepień ochronnych.
– Podstawa prawna do uznania określonych szczepień za obowiązkowe istnieje w naszym porządku prawnym już od 2009 r. – twierdzi mecenas Pałka. I dodaje: – Szczepienia przeciw Covid-19 mogą być przymusowe i będą zgodne z europejską konwencją o ochronie praw człowieka.
– Jeśli szczepienie byłoby obowiązkowe, to zgodnie z prawem obowiązywałyby kary administracyjne za niepodporządkowanie się im – przyznaje mec. Gawroński.
Zachęty, ale nie polecenia
Obowiązku zaszczepienia się nie mogą nakładać na pracowników również pracodawcy i uzależniać od tego nawiązania bądź kontynuacji stosunku pracy. A o pierwszych takich przypadkach już informują pracownicy.
– To się może zmienić być może z tego powodu, by ograniczyć ryzyko nadejścia kolejnej fali. Nie wiemy, jak będą wyglądały regulacje prawne w najbliższych miesiącach. Ale na dzień dzisiejszy nie możemy wymagać od pracownika, by się zaszczepił. Oczywiście możemy go w jakiś sposób zachęcić, ale to nie może być polecenie służbowe i nie można wyciągać negatywnych konsekwencji w przypadku odmowy – komentuje Konstancja Gierba, adwokatka w Kancelarii RK Legal.
Pojawiają się też pomysły premiowania tych, którzy się zdecydowali na szczepienia. Chodzi nie tylko o zniesienie kwarantanny, dopuszczenie do udziału w imprezach bez limitu miejsc czy swobodne podróże na zagraniczne wakacje, ale też o ulgi np. w komunikacji miejskiej. Wałbrzych jako pierwsze miasto w Polsce przyzna bonus zaszczepionym. Będą to zniżki na wstęp do różnych obiektów należących do samorządu, a możliwe, że również ulgi w opłatach miejskich.
Zdaniem adwokata Gawrońskiego dla zachęty można stosować pewne dogodności, podobnie jak w przypadku badań klinicznych.
– Ale to wszystko, co można zrobić – uważa.
Premia za zastrzyk
– Rozwiązania takie jak premiowanie za poddanie się szczepieniu muszą być zgodne z konstytucyjnymi standardami ochrony praw i wolności – podkreśla mec. Pałka.
– Domeną lekarzy jest uznanie, czy stan zagrożenia Covid-19 uzasadnia merytorycznie wprowadzanie mechanizmów, które w imię ochrony dobra wyższego oprą się zarzutowi dyskryminacji. Przy uznaniu, że ryzyko związane z Covid-16 jest tak duże, że zagraża w sposób znaczny zdrowiu i życiu społeczeństwa, otwarta pozostaje dyskusja, czy w imię tej ochrony zasadne i celowe jest ograniczanie innych konstytucyjnych wolności – komentuje z kolei Rafał Rozwadowski.
Prof. Ryszard Piotrowski – Konstytucjonalista
Jakikolwiek przymus wprowadzany w związku ze szczepieniami na Covid-19 jest niezgodny z konstytucją. Ta gwarantuje bowiem wszystkim obywatelom prawo do ochrony zdrowia. Jej art. 30 mówi też wprost o godności człowieka, tak więc zmuszanie go do poddania się takiej czynności jest jej obrazą – człowiek nie jest własnością państwa. Poza tym każdy ma prawo decydowania o życiu osobistym, a ponadto w obecnej sytuacji poddanie się szczepieniu jest w istocie swego rodzaju udziałem w eksperymencie medycznym. Wprowadzane więc zakazy i nakazy związane ze szczepieniem mogą być źródłem krzywdy ludzi i podejmowania prób rozmaitego obejścia zakazów. Na tym nie koniec. Wprowadzanie kar jest też sprzeczne z Kartą Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Ta stanowi wprost, że w dziedzinie medycyny musi istnieć świadoma zgoda osoby zainteresowanej.
(18.05.2021 za Rzeczpospolita)
