Raport NIZP-PZH „Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania 2020”
Najważniejszym spostrzeżeniem płynącym z opracowania jest zauważalne w ostatnich latach zahamowanie wieloletniego trendu poprawy stanu zdrowia ludności polskiej, mierzonego spadkiem współczynnika zgonów z przyczyn możliwych do uniknięcia oraz długością życia.
Według Raportu NIZP-PZH społeczno-demograficzna sytuacja w Polsce będzie się niekorzystnie zmieniała w najbliższych latach w związku ze starzeniem się społeczeństwa, co znajdzie odbicie w wielu wskaźnikach zdrowotnych. Niewątpliwie korzystnym dla zdrowia populacji zjawiskiem jest zmniejszanie się zagrożenia ubóstwem i stosunkowo niska stopa bezrobocia. Jednak istotnym zagrożeniem dla zdrowia są cały czas powszechne, niekorzystne zachowania zdrowotne, jak również zbyt wysoki poziom zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego.
Wyniki ostatniego badania GBD 2019 (Global Burden of Disease Study) pokazały, że spośród modyfikowalnych czynników związanych z zachowaniami zdrowotnymi za utracone lata życia w zdrowiu Polaków odpowiada w największym stopniu palenie tytoniu, nadwaga i otyłość oraz wysokie ciśnienie tętnicze. Natomiast chorobami, które zabierają najwięcej zdrowia Polakom są: choroba niedokrwienna serca, rak płuc, ból dolnej partii pleców i udar mózgu. Wydawało się, że choroby zakaźne są w miarę opanowanym problem zdrowia ludności Polski, ale obecna pandemia COVID-19 w sposób zasadniczy zmienia ten obraz.
Sposób żywienia i stanu odżywienia Polaków:
- Analizowane dane pochodzące z badań budżetów gospodarstw domowych wskazują, że w latach 2010-2018 odnotowano istotne zmiany dotyczące sposobu żywienia Polaków. W okresie tym spadło spożycie większości produktów żywnościowych (produktów zbożowych, ziemniaków, warzyw, mięsa i przetworów, tłuszczów, mleka i napojów mlecznych, jaj, cukru), co wpłynęło na zmniejszenie wartości energetycznej diety i zawartości w niej ważnych składników, takich jak m.in. błonnik i witamina C.
- Dane z budżetów gospodarstw domowych pozwoliły jednocześnie na stwierdzenie, że w tym okresie Polacy spożywali zbyt małe ilości warzyw i owoców i zbyt dużo mięsa czerwonego i przetworzonych produktów mięsnych w porównaniu do zaleceń. Ponadto stwierdzono, że w ich dietach za duży był udział energii z tłuszczu, w tym z kwasów tłuszczowych nasyconych, a mało energii wnosiły węglowodany.
- Dane z piśmiennictwa dotyczące badań indywidualnego spożycia żywności umożliwiły uzupełnienie oceny sposobu żywienia Polaków w odniesieniu do norm żywienia i zaleceń. Wyniki tych badań wskazują, że dieta części osób, zwłaszcza kobiet, nie pokrywała zapotrzebowania organizmu na energię. Od zaleceń odbiegała struktura pochodzenia energii z makroskładników, zbyt dużo dostarczał jej tłuszcz, zwłaszcza kwasy tłuszczowe nasycone, a stosunkowo małe ilości energii pochodziły z węglowodanów, szczególnie w dietach osób dorosłych.
- W pożywieniu Polaków stwierdzano niedobory niektórych składników mineralnych i witamin, zwłaszcza wapnia, magnezu, potasu, witamin D i C, folianów, a w przypadku dzieci i młodzieży również żelaza. Jednocześnie nadmierna była zawartość sodu w diecie.
- Dane o spożyciu nie wskazywały, żeby wartość energetyczna większości Polaków przekraczała zalecenia, jednak poważnym problemem stało się duże rozpowszechnienie nadwagi i otyłości, co wykazała ocena stanu odżywienia dokonana na podstawie najnowszych badań własnych przeprowadzonych w ramach projekt EU-Menu przy wsparciu EFSA. Nadmierna masa ciała dotyczyła przede wszystkim osób dorosłych i częściej występowała u mężczyzn niż u kobiet. Jednak również w populacji dzieci i młodzieży skala tego zjawiska była niepokojąca. Niedobór masy ciała wśród osób dorosłych nie występował często, dotyczył jednak znaczącej grupy dzieci i młodzieży, a nawet niemowląt.
Aktywność fizyczna Polaków:
- Bardzo niepokojącym jest, że jedynie co trzeci Polak regularnie uprawia sport lub podejmuje rekreacyjną aktywność fizyczną w sezonie wiosenno-letnim lub jesiennym. Aż 70% mężczyzn i 64% kobiet nie praktykuje takich form ruchu.
- Ponadto, zaledwie 20% chłopców i 15% dziewcząt w wieku 11-16 lat utrzymuje poziom aktywności zalecany przez WHO dla prawidłowego rozwoju i zachowania zdrowia; w ostatnich latach nastąpił silny spadek aktywności fizycznej uczniów.
- W okresie pandemii 34% mieszkańców naszego kraju zmniejszyło swoją aktywność fizyczną – mężczyźni częściej niż kobiety (39% vs 30%). Najczęściej ograniczali ruch mężczyźni w wieku 45-64 lata i kobiety w wieku 20-44 lata. Jednocześnie 18% mężczyzn i 17% kobiet zwiększyło swoją aktywność fizyczną – ich odsetek malał z wiekiem od 26% w kategorii 20-44 lata do 6% w grupie 65+.
Program „Trzymaj Formę!":
W celu zachęcenia uczniów i ich rodzin do prowadzenia aktywnego stylu życia i zbilansowanej diety przez PFPŻ ZP we współpracy z Głównym Inspektoratem Sanitarny realizowany jest Program „Trzymaj Formę!". Więcej informacji o projekcie znajduje się na stronie: Trzymaj formę!
(Informacja prasowa PFPŻ ZP)
