XIII Forum Spółdzielczości Mleczarskiej w Augustowie

16 września 2015 r.

Zniesienie kwot mlecznych, kryzys na rynku mleka, coraz trudniejsza współpraca z sieciami handlowymi – m.in. o tych sprawach dyskutowano podczas XIII Forum Spółdzielczości Mleczarskiej w Augustowie zorganizowanego przez First Communications. Uczestnicy wspólnie zastanawiali się co spółdzielnie mleczarskie mogą zrobić, żeby przetrwać kryzys i być konkurencyjnymi w przyszłości.

XIII Forum Spółdzielczości Mleczarskiej odbywało się w dniach 10-12 września, zgromadziło 220 uczestników reprezentujących 13 krajów. Wśród nich byli przedstawiciele spółdzielni mleczarskich, organizacji branżowych oraz rządów sześciu krajów.

Podczas XIII Forum Spółdzielczości Mleczarskiej poruszone zostały bardzo ważne tematy dotyczące zarządzania rynkiem mleka w obliczu kryzysu gospodarczego i politycznego, przyszłości sektora mleczarskiego, przemian polskiego mleczarstwa w okresie członkostwa Polski w UE oraz możliwości rozwoju dla producentów i eksporterów żywności, problemy dywersyfikacji i poszukiwania nowych rynków zbytu. Dlatego też w konferencji udział wzięli specjalnie zaproszeni goście m.in.: Jerzy Bogdan Plewa – Dyrektor Generalny Komisji Europejskiej ds. Rolnictwa i Obszarów Wiejskich, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi – Marek Sawicki, Michel Nalet z Europejskiego Stowarzyszenia Mleczarzy EDA, Andrzej Babuchowski – Radca Minister ze stałego Przedstawicielstwa RP przy Unii Europejskiej w Brukseli, Peter Stahle z Australijskiej Federacji Produktów Mleczarskich, Kirsten Holm Svendsen – Dyrektor Duńskiej Rady Mleczarskiej, Damien Lacombe – Prezydent Sodiaal Union, Attila Nagy z Ministerstwa Rolnictwa Węgier, Ludwig Börger z Niemieckiego Stowarzyszenia Farmerów DBV.

Sytuacja na rynku mleka jest trudna, przedstawiciele europejskiego mleczarstwa podkreślali, że zniesienie kwot mlecznych było słuszną decyzją i nie chcą powrotu do systemu kwotowania. Są przekonani, że utrzymujący się spadek cen mleka nie ma z nim związku. Spowodowany jest wydarzeniami na rynku globalnym: spowolnieniem w Chinach i rosyjskim embargiem.

– Choć ceny mleka są niskie, nie ma to związku z zakończeniem systemu kwotowania – mówiła Kirsten Holm Svendsen, dyrektor ds. Polityki Mleka w Duńskiej Radzie Mleczarskiej. – Oczekiwano, że po zniesieniu kwotowania popłynie rzeka mleka, ale nic takiego się nie stało. Tylko w Irlandii widać znaczny wzrost produkcji mleka. Komisja Europejska prognozuje średni wzrost na poziomie 1%. Dodała, że producenci muszą zrozumieć, iż nie można zwiększać produkcji mleka, jeśli nie ma ku temu powodów.

– W Danii cieszymy się z zakończenia systemu kwotowania – mówiła. – Nie chcemy powrotu do niego. To rynek powinien decydować o wysokości produkcji mleka, a nie politycy.

Damian Lacombe, prezes Sodiaal Union, a zarazem producent mleka, zauważył, że we Francji nie pozwala się produkować rolnikom tyle mleka, ile chcą.

– Pozwalamy zwiększać produkcję wówczas, gdy mamy plany inwestycyjne, wchodzimy na nowe rynki – tłumaczył. – W innych sytuacjach podchodzimy do tego ostrożnie, by nie wprowadzić naszych członków w tarapaty. – Dużo z rolnikami rozmawiamy, tłumaczymy im, że zwiększenie dostaw mleka powinno nastąpić w odpowiednim momencie.

Martin Homan, radca rolny w Ambasadzie Królestwa Niderlandów w Polsce, podkreślał, że oczekiwano 20% wzrostu produkcji po zakończeniu okresu kwotowania. Tymczasem wynosi on 2%.

– Widać, że wolny rynek zareagował – podkreślał. – Rolnicy zmniejszyli produkcję z powodu niskich cen.

Dodał, że rolnicy holenderscy wiedzą, że cena mleka w końcu zacznie rosnąć. W długoterminowym horyzoncie czasowym perspektywy dla produkcji mleka są dobre. Producenci muszą szukać sposobu, by przetrwać ten trudny okres.

Jedynie Edmund Borawski, prezes SM Mlekpol w Grajewie, zauważył, że do zniesienia kwot doszło w złym momencie – wówczas, gdy obowiązywało już embargo rosyjskie. Poza tym stworzono dla handlu odpowiedni klimat do obniżenia cen.

Problemowi współpracy z sieciami handlowymi, które mają coraz silniejszą pozycję, poświęcono dużo miejsca. Przedstawiciele poszczególnych państw opowiadali jak u nich spółdzielnie mleczarskie próbują z tym radzić. Na przykład we Francji spółdzielnie wspólnie rozmawiają z sieciami.

A jak wygląda polskie mleczarstwo na tle europejskiego? Nadal jest bardzo rozdrobnione. Wątek konsolidacji pojawiał się często podczas wystąpień i dyskusji. Wszyscy wiedzą, że silniejszym podmiotom jest łatwiej wprowadzać innowacje, są bardziej konkurencyjne.

W czym zatem tkwi problem?

– Główne przeszkody stoją po stronie mentalnej – mówił Edward Bajko, prezes Spółdzielczej Mleczarni Spomlek w Radzyniu Podlaskim. Dotyczy to zarówno zarządów spółdzielni jak i rolników. Dodał, że chętni do konsolidacji pojawiają się wówczas, gdy są okresy gorszej koniunktury w branży, kiedy małym spółdzielniom trudno jest utrzymać się na rynku. Muszą jednak one pamiętać o tym, że w tym czasie większym spółdzielniom też jest trudniej i mają one mniejszą ochotę na konsolidację. Tym bardziej, że przejmowanie kolejnych małych zakładów i „utrzymywanie ich przy życiu” nic nie daje.

Podczas Forum Spółdzielczości Mleczarskiej żywo dyskutowano również o tym, gdzie szukać rynków zbytu, gdzie jest większy potencjał – na rynkach zagranicznych, czy może na rynku krajowym. Rynków przyszłości upatrywano w Azji, Ameryce Łacińskiej i Afryce Północnej. Uczestnicy forum podkreślali, że oba rynki są tak samo ważne.

– Musimy być konkurencyjni na rynku regionalnym, krajowym i na rynkach światowych – podkreślał Ludwig Börger, dyrektor Oddziału Mlecznego Niemieckiego Stowarzyszenia Farmerów.

XIII Forum Spółdzielczości Mleczarskiej w Augustowie pozwoliło przybliżyć obraz europejskiego oraz światowego mleczarstwa – jego specyfikę oraz problemy. Uczestnicy byli zgodni co do tego, że okresy złej koniunktury na rynku mleka zdarzają się, były wówczas gdy obowiązywał system kwotowania i stosowano mechanizmy wsparcia. Aby sobie radzić – również w gorszych okresach – trzeba stawiać na innowacje i wsłuchiwać się w potrzeby rynku.

XIII edycja Forum Spółdzielczości Mleczarskiej odbyła się pod honorowym patronatem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministra Gospodarki, Ministra Spraw Zagranicznych, Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej, Polskiej Izby Mleka, Europejskiego Stowarzyszenia Mleczarzy EDA oraz Ambasad Niemiec, Królestwa Niderlandów, Nowej Zelandii i Węgier.

Program Forum podzielony został na 7 sesji tematycznych, które kończyły się panelami dyskusyjnymi, a poprzedzały je wykłady zaproszonych gości.

W I sesji „Struktura spółdzielczości mleczarskiej na świecie – na ile przydatna do nowych wyzwań” zaproszeni goście wysłuchali następujących wykładów: Peter Stahle – Prezes Australijskiej Federacji Produktów Mleczarskich i Australijskiej Rady Przemysłu Mleczarskiego: „Rola spółdzielni mleczarskich w deregulacji australijskiego rynku”, Kirsten Holm Svendsen – Dyrektor ds. Polityki Mleka, z Duńskiej Rady Mleczarska: „Struktura duńskich spółdzielni mleczarskich – czy dobrze przygotowana do nowych wyzwań”, Damien Lacombe – Prezydent Sodiaal Union, Producent mleka: „Spółdzielczość mleczarska we Francji”, Jan Dworniak – Prezes Centrum Badań Audytorskich Analiz i Doradztwa Finansowego: „Efektywność zarządzania finansami w spółdzielniach mleczarskich”.

Moderatorem panelu był Edmund Borawski – Prezes Spółdzielni Mleczarskiej MLEKPOL, Prezes Polskiej Izby Mleka, Poseł na Sejm RP, a jego uczestnikami: Peter Stahle, Kirsten Holm Svendsen, Damien Lacombe, Jan Dworniak, Krzysztof Banach, Wiceprezydent Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka.

W II sesji „Determinanty konkurencyjności sektora mleczarskiego” swoje referaty wygłosili: Joerg Seifert – Sekretarz Generalny FEFANA (Europejskiego Stowarzyszenia Specjalnych Składników Pasz i ich Mieszanek): „Wkład specjalnych składników pasz w konkurencyjnym przemyśle mleczarskim w UE i poza nią”, Tetra Pak „Innowacyjne rozwiązania dla mleczarstwa”, Martijn Homan – Radca Rolny, Ambasada Królestwa Niderlandów w Polsce: „Pierwsze obserwacje z sektora mlecznego w Holandii po zniesieniu kwot mlecznych”, Mateusz Bonecki – Dyrektor ds. Badań i Rozwoju w firmie BetterSolutions: „Dlaczego opłaca się być innowacyjnym w mleczarstwie? Perspektywy rozwoju branży”. Moderatorem panelu dyskusyjnego był Michał Pietrzak – prof. SGGW, Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw, WNE, a uczestniczyli w nim: Joerg Seifert, Martijn Homan, Edward Bajko – Prezes Zarządu Spółdzielczej Mleczarni Spomlek.

W III sesji „Promocja i handel – możliwości rozwoju i formy wsparcia” goście wysłuchali następujących referatów: Krzysztof Kończal – Dyrektor Sprzedaży i Rozwoju Supravis Group S.A.: „Innowacja technologiczna czyli jak podnieść konkurencyjność produktów mleczarskich”, Attila Nagy – Naczelnik w Departamencie Rynków Rolnych, Ministerstwo Rolnictwa Węgier i Csaba Vitárius – Ekspert ds. produktów zwierzęcych w Departamencie Rynków Rolnych, Ministerstwo Rolnictwa Węgier: „Węgierskie doświadczenia w budowaniu przewagi konkurencyjnej łańcucha dostaw mleka”, Piotr Michalak – Wiceprezes Zarządu Polish Consulting Company Sp. z o.o.: „Usprawnienie procesu sprzedaży przy pomocy systemu Infor M3”, Hans Erwin Barth – Dyrekcja Generalna ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich w Komisji Europejskiej, Kierownik Wydziału Promocji Produktów Rolnych: „Programy promocyjne UE”. W panelu dyskusyjnym, którego moderatorem była Agnieszka Maliszewska – Dyrektor Biura Polskiej Izby Mleka, Organizator FSM, udział wzięli: Attila Nagy, Csaba Vitárius, Piotr Michalak, Hans Erwin Barth, Henryk Szymański – Radca Minister Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Wilnie.

W IV sesji „Światowy kryzys – jak wpływa i oddziałuje na rynek mleka” referaty wygłosili: Adam Bugała – Starszy Specjalista ds. rynku mleka i przetworów mlecznych FAMMU/FAPA: „Rynek mleczarski w obliczu kryzysu”, Jakub Borowski – Główny Ekonomista banku Credit Agricole: „Współzależność cen mleka i produktów mlecznych na globalnym rynku”, Piotr Szajner – Adiunkt, Kierownik Zakładu Badań Rynkowych, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB: „Obraz kryzysu w Polsce na rynku mleka”, Attilio Zanetti – Wiceprezydent Europejskiego Stowarzyszenia Mleczarskiego (EDA), Dyrektor Zarządzający Zanetti S.p.A.: „TTIP – korzyść czy zagrożenie?”. Moderatorem panelu dyskusyjnego był Andrzej Babuchowski – Radca Minister w Stałym Przedstawicielstwie Rzeczypospolitej Polskiej przy Unii Europejskiej, a udział w nim wzięli: Adam Bugała, Jakub Borowski, Piotr Szajner, Attilio Zanetti, Grzegorz Grzeszkowiak – Prezes Spółdzielni Mleczarskiej w Gostyniu, Grzegorz Gańko – Prezes Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Sierpcu, Członek Zarządu Polskiej Izby Mleka.

V sesja „Europejskie mleczarstwo po zakończeniu systemu kwotowania”. Referaty wygłosili: Jerzy Bogdan Plewa – Dyrektor Generalny Komisji Europejskiej w Dyrekcji Generalnej ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich: „Sytuacja sektora mleka i produktów mleczarskich po zniesieniu kwot mlecznych”, Michel Nalet – Prezydent Europejskiego Stowarzyszenia Mleczarskiego (EDA): „Europejska i światowa branża mleczarska po zniesieniu kwot mlecznych”. Panel dyskusyjny moderowała Agnieszka Maliszewska – Dyrektor Biura Polskiej Izby Mleka, Organizator FSM, a udział w nim wzięli: Jerzy Bogdan Plewa, Michel Nalet, Edmund Borawski, Czesław Siekierski – Poseł do Parlamentu Europejskiego, Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi PE, Zbigniew Kalinowski – Prezes Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Piątnicy, Wiceprezes Polskiej Izby Mleka.

Kolejna VI sesja to „Strategie rozwoju branży mleczarskiej w Polsce i na świecie”. Referaty wygłosili: Ludwig Börger – Dyrektor Oddziału Mlecznego Niemieckiego Stowarzyszenia Farmerów (DBV), Prezes QM-Milch e.V.: „Strategia rozwoju branży mleczarskiej w Niemczech”, Edward Kołek – Dyrektor Generalny GEA Process Engineering Sp. z o.o.: „Strategia rozwoju branży mleczarskiej z punktu widzenia dostawców rozwiązań procesowych i termicznych”, Francis Reid – Menedżer ds. Polityki i Wsparcia – Europa, Rosja, Bliski Wschód i Afryka, Fonterra: „Strategia działania Fonterry – Budowanie spółdzielni istotnej w skali globalnej”, Joanna Nowak – Ekspert Polskiej Izby Mleka, Prezes Zarządu Infodome Sp. z o.o.: „Możliwe strategie rozwoju branży mleczarskiej w Polsce”. Moderatorem panelu dyskusyjnego był Piotr Szajner, a uczestniczyli w nim: Ludwig Börger, Francis Reid i Joanna Nowak.

W ostatniej VII sesji podsumowującej „Europejski sektor mleczarski – szanse i zagrożenia” wysłuchano następujących referatów: Liu Lijuan – Radca Ekonomiczno-Handlowy, Ambasada Chińskiej Republiki Ludowej w Polsce: „Kierunki rozwoju chińskiej polityki gospodarczej wobec światowego rynku mleka”, Jędrzej Gorczyński – Dyrektor Anti-Germ Polska: „Nowoczesne rozwiązania higieny produkcji żywności kluczem do sukcesu branży mleczarskiej”, Andrzej Babuchowski – Radca Minister w Stałym Przedstawicielstwie Rzeczypospolitej Polskiej przy Unii Europejskiej: „Wpływ Funduszy Unijnych na Przemiany Polskiego Mleczarstwa”, Marek Pirsztuk – Główny Lekarz Weterynarii: „Unijne uregulowania sanitarno-weterynaryjne w handlu artykułami mleczarskimi z krajami trzecimi”.

Po zakończeniu XIII Forum Spółdzielczości Mleczarskiej odbyła się uroczysta gala wręczenia nagród Laureatom IX Rankingu Spółdzielni Mleczarskich oraz kategorii dodatkowych.