Gospodarka o obiegu zamkniętym
Komisja zaleca działania mające na celu zwiększenie recyklingu w 18 państwach członkowskich, w przypadku których istnieje ryzyko, iż nie będą w stanie osiągnąć celów dotyczących odpadów.
Komisja wskazała państwa członkowskie, w tym Polskę, w przypadku których istnieje ryzyko, że nie będą w stanie osiągnąć celu na 2025 r. w zakresie przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych i opakowaniowych oraz celu dotyczącego składowania odpadów do 2035 r.
Komisja Europejska zauważyła, że istnieje ryzyko, że 18 państw członkowskich, w tym Polska, nie osiągnie obu celów na 2025 r.
Estonia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Łotwa, Portugalia i Szwecja mogą nie osiągnąć celu dotyczącego odpadów komunalnych. Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Grecja, Litwa, Malta, Polska, Rumunia, Słowacja i Węgry mogą nie osiągnąć celów na 2025 r. zarówno w zakresie odpadów komunalnych, jak i ogólnych odpadów opakowaniowych. Niektóre kraje nadal składują większość odpadów komunalnych i prawdopodobnie nie spełnią wyznaczonego na 2035 r. celu składowania. Komisja przedstawia tym państwom członkowskim zalecenia, opierając się na stałym wsparciu finansowym i technicznym zapewnianym w celu poprawy wyników w zakresie gospodarowania odpadami.
Wzrasta ilość wytwarzanych odpadów
Każdego roku Europejczycy wytwarzają średnio 530 kg odpadów komunalnych na osobę (odpady pochodzące z gospodarstw domowych i podobne odpady z przedsiębiorstw). Chociaż odpady te są coraz częściej poddawane recyklingowi, a rzadziej składowane, odpady komunalne to jeden z najbardziej trudnych do zagospodarowania strumieni odpadów. W UE około 50% odpadów komunalnych poddaje się recyklingowi lub kompostowaniu, a 23% składuje się na składowiskach. W ostatnich latach można było zaobserwować stopniowy, stały wzrost ilości wytwarzanych odpadów opakowaniowych. W latach 2013–2020 ilość wytworzonych odpadów opakowaniowych wzrosła w całej UE o 15%, osiągając niemal 80 mln ton. Około 64% odpadów opakowaniowych jest obecnie poddawanych recyklingowi, choć różni się to w zależności od materiału. Ponad 75% opakowań papierowych, tekturowych i metalowych jest poddawanych recyklingowi, w porównaniu z mniej niż 40% opakowań z tworzyw sztucznych, co stanowi problem w większości państw UE, a w przypadku wielu z nich istnieje ryzyko, że nie będą w stanie osiągnąć celu dotyczącego recyklingu odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych.
Znaczne różnice między państwami członkowskimi
Ze sprawozdania wynika, że istnieją znaczne różnice w wynikach w zakresie gospodarowania odpadami w całej UE. W przypadku niektórych krajów pozostaje jeszcze wiele do zrobienia, aby osiągnąć cele uzgodnione w prawodawstwie UE i konieczne są dalsze reformy, w szczególności: zapewnienie przetwarzania bioodpadów, które stanowią jedną trzecią odpadów komunalnych, selektywna zbiórka odpadów – warunek wstępny recyklingu oraz poprawa jakości danych. Jednak większość państw UE wprowadziła lub jest w trakcie wdrażania reform dotyczących odpadów w celu poprawy wskaźników recyklingu, z których część powinna przynieść rezultaty w nadchodzących latach.
Na wyniki państw wpłynęły również czynniki zewnętrzne, w tym skutki pandemii COVID-19, która ograniczyła lub wstrzymała selektywną zbiórkę w niektórych państwach. Niedawny gwałtowny wzrost cen energii ma również negatywny wpływ na działalność związaną z recyklingiem.
Zalecenia i wsparcie UE
Komisja przedstawia szczegółowe zalecenia dla 18 państw członkowskich, w przypadku których istnieje ryzyko, że nie będą w stanie osiągnąć głównych celów w zakresie recyklingu na 2025 r. Zalecenia te obejmują szeroki zakres działań: ograniczenie ilości odpadów nienadających się do recyklingu, zwiększenie ponownego użycia, zwiększenie selektywnej zbiórki, rozwój zdolności przetwarzania odpadów do celów sortowania i recyklingu, poprawa zarządzania, wdrażanie instrumentów ekonomicznych i podnoszenie świadomości.
Komisja będzie nadal wspierać państwa członkowskie we wdrażaniu wspólnotowych przepisów UE dotyczących odpadów poprzez wsparcie z funduszy UE, pomoc techniczną (np. poprzez przegląd wdrażania polityki ochrony środowiska, wymianę najlepszych praktyk i promowanie wzajemnego uczenia się). Władze krajowe są jednak odpowiedzialne za zwiększenie działań politycznych i intensyfikację działań w terenie.
Ponadto Komisja przedstawiła inicjatywy, które przyczyniają się do rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym i będą wspierać państwa członkowskie w poprawie wyników w zakresie gospodarowania odpadami i osiąganiu celów, takie jak wnioski dotyczące nowych rozporządzeń w sprawie przemieszczania odpadów, pakowania i odpadów opakowaniowych oraz w sprawie ekoprojektu dla zrównoważonych produktów.
Kontekst
Dzisiejsze sprawozdanie w ramach systemu wczesnego ostrzegania ocenia prawdopodobieństwo, że państwa członkowskie osiągną cele w zakresie recyklingu na 2025 r. określone w dyrektywie ramowej w sprawie odpadów i dyrektywie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych: 55% – w przypadku recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów komunalnych, 65% – w przypadku recyklingu odpadów opakowaniowych ogółem oraz cele w zakresie recyklingu określonych materiałów z odpadów opakowaniowych (75% w przypadku papieru i tektury, 70% w przypadku szkła, 70% w przypadku opakowań metalowych, 50% w przypadku aluminium, 50% w przypadku tworzyw sztucznych i 25% w przypadku drewna).
Sprawozdanie zawiera również wstępną ocenę celu, jakim jest ograniczenie poziomu składowania odpadów komunalnych do mniej niż 10% do 2035 r.
Podobnie jak w przypadku odpadów opakowaniowych gospodarowanie bioodpadami jest jednym z głównych problemów określonych jako utrudniające osiągnięcie wyników w zakresie recyklingu, chociaż obowiązek selektywnego zbierania bioodpadów ma zastosowanie od dnia 1 stycznia 2024 r.
Sprawozdanie w ramach systemu wczesnego ostrzegania opiera się na przeglądzie wdrażania polityki ochrony środowiska, który ujawnił już problemy związane z wdrażaniem wspólnotowych przepisów UE dotyczących odpadów. W szczególności w UE nadal działa prawie 2 tys. nielegalnych lub niespełniających norm składowisk odpadów, które stanowią znaczne źródło zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych oraz utraconą szansę na odzyskanie surowców wtórnych.
(Informacja KE)
