Kobiety coraz lepiej radzą sobie w rolnictwie. Panowie - czujecie już tę presję?
08.03.2023 -
33% kobiet zamieszkujących obszary wiejskie związanych jest z gospodarstwem rolnym, natomiast już około 35% z nich zarządza tym gospodarstwem. Kobiety coraz lepiej radzą sobie w rolnictwie. Jak pokazują statystyki, w każdej kolejnej perspektywie finansowej WPR udział kobiet beneficjentów zdecydowanie rósł. Na przestrzeni lat panie w coraz to większym stopniu bezpośrednio sięgały po te środki, choć trzeba przyznać, że często były to operacje o mniejszej skali finansowania. Ale wszystko wskazuje na to, że będzie coraz lepiej, bo Plan Strategiczny dla WPR 2023-2027 ma premiować kobiety jako beneficjentów. Panowie – czujecie już tę presję?
Dziś Dzień Kobiet, więc garść informacji o tym, jak kobiety radzą sobie w rolnictwie.
Jak wynika ze statystyk, na terenach wiejskich zamieszkuje około 15,4 mln osób, co stanowi 40% ludności Polski, z czego nieco ponad połowę - 50,2% - to kobiety. Na 100 mężczyzn przypada 101 kobiet, tj. znacznie mniej niż w miastach (111 kobiet), przy czym przewaga liczebności kobiet dotyczy głównie starszych roczników. Jest to aktualnie dość typowa sytuacja na obszarach wiejskich, które w widoczny sposób zaczynają borykać się z problemem emigracji kobiet. Na terenach wiejskich w niektórych częściach kraju tradycyjnie silniej związani z ziemią rolnicy-mężczyźni zaczynają nawet przeważać liczebnie. W województwie warmińsko-mazurskim na 100 mężczyzn przypada 97 kobiet, podlaskim 98, pomorskim i zachodniopomorskim – 99.
Spośród aktywnych zawodowo kobiet, które zamieszkują na obszarach wiejskich, prawie 33% związanych jest z gospodarstwem rolnym. Powoli rośnie udział kobiet, które kierują gospodarstwem rolnym. Wg ostatniego spisu rolnego (2020 r.) – ok. 34,5% gospodarstw prowadzonych jest przez kobiety, czyli o blisko 5 punktów procentowych więcej niż wg spisu rolnego z 2010 r.
Odsetek ten zmniejsza się jednak wraz ze wzrostem grupy obszarowej.
- Musimy mieć świadomość, że kobiety kierują głównie mniejszymi gospodarstwami rolnymi, bo w miarę tego jak wielkość gospodarstwa wzrasta to udział kobiet maleje – zaznacza Halina Szymańska, prezes ARiMR.
Jak podaje, przez kobiety kierowanych jest ponad 42% gospodarstw od 1 ha do 2 ha i tylko niecałe 24% gospodarstw powyżej 100 ha.
- Natomiast jeśli chodzi o wykształcenie to kobiety, które kierują gospodarstwem, częściej niż mężczyźni legitymują się wykształceniem wyższym i średnim – dodała prezes ARiMR
Kobiety nie są zadowolone z tego, że mieszkają na wsi?
Z badań statystycznych wynika, że aż 78% mężczyzn cieszy się z tego, że mieszka na wsi. Jeśli chodzi o kobiety – tylko 73% z nich. Inne, gdyby mogły, uciekłyby do miasta…. Niestety, problem numer jeden to dostęp do opieki zdrowotnej. Poza tym kobiety narzekają na dostęp do pozarolniczych miejsc pracy, dostęp do komunikacji zbiorowej, dostęp do kultury.
Coraz więcej kobiet sołtysek
Kobiety coraz częściej stają się liderkami na wsi. Obecnie sołtyskami jest prawie 17,9 tysiąca pań, (ponad 44%), w niektórych gminach - połowa lub zdecydowana większość to kobiety sołtyski. Niestety - w opinii 31% mieszkańców wsi kobietom jest trudniej ubiegać się o funkcję sołtysa niż mężczyznom.
Podstawową domeną działalności kobiet na wsi są Koła Gospodyń Wiejskich – zarejestrowano ich już ponad 11 tys. na terenie 308 powiatów. Dominują małe koła – do 30 osób, których jest 6375, prawie 5 tys. kół średnich, 433 kół dużych, tj. liczących powyżej 75 osób. Co ciekawe – 15% wszystkich członków KGW to mężczyźni!
Istotną funkcję społeczną na obszarach wiejskich kobiety pełnią też w kołach parafialnych, stowarzyszeniach i fundacjach. Natomiast jeśli chodzi o mężczyzn, są to zdecydowanie głównie Ochotnicze Straże Pożarne.
Jak wyglądał udział kobiet w programach na rzecz rozwoju obszarów wiejskich?
- Co perspektywa (a było ich do tej pory trzy) to udział kobiet w liczbie beneficjentów działań obszarowych PROW i rentach strukturalnych rośnie – przyznaje Joanna Gierulska, wiceprezes ARiMR.
I tak, jeśli chodzi o wsparcie dla gospodarstw o niekorzystnych warunkach gospodarowania, udział kobiet jako beneficjentów z 27,5% w latach 2004-2006 wzrósł do blisko 32% w perspektywie 2014-2020.
W działaniach rolno-klimatyczno-środowiskowych, czyli w działaniach nakierowanych na praktyki prośrodowiskowe nastąpił wzrost aktywności kobiet o 3% (z 20 do 23,1%) w ciągu ostatnich 19 lat.
Jeśli chodzi o rolnictwo ekologiczne i dobrostan zwierząt – to są nowe działania, więc nie ma porównania do lat poprzednich, ale i tak warto odnotować, że udział kobiet jako beneficjentów tych działań szacowany jest odpowiednio na 26 i 16,4%.
Największy wzrost udziału kobiet odnotowano w przypadku rent strukturalnych – z 17,4 do 26,7% w ostatnich 19 latach.
Niestety konkretne kwoty wypłaconych płatności nie odpowiadają wymienionym procentom.
– Są o kilka procent niższe, czyli, te kobiety jednak mają w mniejszej skali projekty, mają mniejsze gospodarstwa i siłą rzeczy te transfery finansowe do tych beneficjentów, którymi są kobiety są mniejsze – przyznaje Joanna Gierulska.
Jeśli chodzi o porównanie wypłaconych płatności bezpośrednich w kampaniach 2015, 2021, 2022 wg płci – tu jest w zasadzie constans. Udział kobiet wzrósł nieznacznie z 31,2 do 31,8% jeśli chodzi o liczbę beneficjentów. Dla porównania udział mężczyzn spadł tu z 68,2 do 67,6%. Natomiast udział kobiet w kwocie wypłaconych należności wzrósł z 18 do 18,9% (udział mężczyzn wzrósł z 74,6 do 75%, zmniejszył się natomiast udział innych osób niż fizyczne).
- Te dane też pokazują, że gospodarstwa, którymi kierują kobiety, są po prostu mniejsze – zaznaczyła Joanna Gierulska.
Młode rolniczki i restrukturyzacja małych gospodarstw
Ciekawe obserwacje dotyczące roli kobiet w rolnictwie przynoszą też dane obrazujące udział kobiet w konkretnych działaniach PROW 2024-2022. Na przykład te związane z rozwojem gospodarstw i działalności rolniczej na obszarach wiejskich (gdzie generalnie jest 32% kobiet beneficjentów), a konkretnie z poddziałaniem premia dla młodego rolnika i restrukturyzacja małych gospodarstw.
- Jednak młodych rolniczek jest zdecydowanie mniej (15,3% wobec 84,7% młodych mężczyzn), nie ma tu zainteresowania wejściem w gospodarstwo rolne ze strony młodych kobiet (czyli osób do lat 40), natomiast zdecydowanie większy odsetek kobiet – prawie 40% - jest zainteresowanych restrukturyzacją małych gospodarstw – wskazała wiceprezes ARiMR.
Dlaczego? Prawdopodobnie dlatego, że wsparcie finansowe na restrukturyzację małych gospodarstw można przeznaczyć na działania okołorolnicze (gdy z samej produkcji rolnej nie można się utrzymać), na przykład na przetwarzanie żywności.
Blisko 32% to udział kobiet (w ogólnej licznie beneficjentów) w takim działaniu jak inwestycje w rozwój obszarów leśnych i poprawę żywotności lasów, prawie 30% to udział kobiet w programie LEADER. Ok. 23% kobiet korzysta ze środków w ramach systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych, a 16% - z Współpracy.
Kwotowo – niestety dane te są o połowę mniejsze.
Niższy jest też udział kobiet w pozostałych programach pomocowych (jak inwestycje w środki trwałe, w tym modernizacja).
– To wynika też z tego, że własność gospodarstw jest głównie po stronie mężczyzn – przyznaje Joanna Gierulska.
Kobiety na wsi lubią się uczyć
- Bardzo wysoki jest udział kobiet wśród uczestników szkoleń i innych form doskonalenia zawodowego w ramach transferu wiedzy. Tak jakby kobiety cały czas uważały, że muszą się dokształcać żeby dorównać mężczyznom – stwierdziła wiceprezes ARiMR.
Według danych Agencji, wśród doradców, którzy biorą udział w szkoleniach, 60% to kobiety. Jeśli chodzi o odbiorców usług doradczych to są głównie rolnicy, więc tu oczywiste jest, że procent kobiet jest niewielki – 17,5% - ponieważ kobiety często nie są posiadaczami gospodarstw rolnych. Ale już udział kobiet w szkoleniach w ramach Wsparcia dla działań w zakresie kształcenia zawodowego i nabywania umiejętności w ramach działania Transfer wiedzy to prawie 20%.
LEADER i LGD
Zdecydowanie wzrósł w ostatnich latach udział kobiet w działaniach PROW na rzecz lokalnego rozwoju. W perspektywie 2007-2013 był ona szacowany na 11,8%, a w PROW 2014-2020 (LADER) już na blisko 30%. Udział kobiet w zrealizowanych operacjach polegających na utworzeniu nowego przedsiębiorstwa (podejmowanie działalności gospodarczej) szacowany jest przez Agencję na 45%.
Coraz więcej jest też kobiet zatrudnionych w Lokalnych Grupach Działania – według danych ARiMR przedstawionych przez wiceprezes Gierulską – w skali kraju „stanowią” one 76% wszystkich zatrudnionych. Ale w zależności od województwa te dane nieco się różnią, np. w woj. pomorskim, gdzie działa 15 LGD, 52% członków Rad tych grup to kobiety. Ale już na Podkarpaciu, gdzie działa 26 LGD, kobiety to tylko 36% członków Rad.
PS dla WPR 2023-2027 będzie premiował kobiety
Jak przyznała dyr. Gierulska, Plan Strategiczny dla WPR 2023-2027 będzie premiował kobiety jako beneficjentów, „bo to przynosi po prostu dobre efekty”.
(08.03.2023 za farmer.pl)
