Odpady z tworzyw sztucznych w Europie - raport NIK
9 maja br. został opublikowany raport NIK na temat gospodarowania odpadami z tworzyw sztucznych w Europie.
Dokument jest efektem ponad dwuipółletniej współpracy 12 europejskich Naczelnych Organów Kontroli – Albanii, Bułgarii, Węgier, Malty, Mołdawii, Macedonii Północnej, Polski, Portugalii, Rumunii, Serbii, Słowacji oraz Turcji. Najwyższa Izba Kontroli była pomysłodawcą i koordynatorem projektu.
Warto zwrócić uwagę na dwie istotne kwestie przedstawione we wspólnym raporcie:
- Mimo, że większość krajów objętych audytem osiągnęła założone poziomy recyklingu dla odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych, to jednak myśląc realnie o wdrożeniu zasad gospodarki o obiegu zamkniętym wymagana będzie w każdym przypadku – mimo wyraźnych dysproporcji w osiąganych rezultatach – znaczna poprawa gospodarowania takimi odpadami w przyszłości. Za takim stwierdzeniem przemawiają choćby rozwiązania przyjęte w UE, tj. znacznie wyższe minimalne poziomy recyklingu dla odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych (50% do 2025 r. oraz 55% do 2030 r., przy dotychczasowym poziomie 22,5%) oraz wprowadzony od 2021 r. „podatek” od ilości plastikowych odpadów opakowaniowych niepoddanych recyklingowi. Na potrzeby wspólnego audytu oszacowano, jak może kształtować się wysokość takiego „podatku” (na podstawie danych o zagospodarowaniu plastikowych odpadów opakowaniowych za 2018 r.) zestawiając otrzymane wyniki z wysokością opłat pobieranych od produktów plastikowych w ramach działających systemów ROP. Przyjmując, że wysokość wskazanego wyżej podatku ustanowionego w UE w pewien sposób wyznacza pułap efektywności ekonomicznej w zagospodarowaniu odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych wyniki takiej analizy rozszerzono również na kraje nie będące członkami UE. Wykazała ona, że co najmniej w przypadku 7 krajów, dla których zgromadzono dane umożliwiające porównanie, nie można mówić o efektywnie prowadzonej gospodarce odpadami opakowaniowymi z tworzyw sztucznych.
- Informacje zgromadzone w toku audytu międzynarodowego wskazują na ugruntowanie dotychczasowych złych praktyk polegających na przemieszczaniu istotnej części odpadów do innych krajów europejskich, przy równoczesnej zamianie dotychczasowego miejsca eksportu odpadów plastikowych poza Europę z jednego kraju azjatyckiego na kilka innych. Poszukiwanie miejsca dla odpadów plastikowych wśród krajów europejskich następowało na dwóch płaszczyznach, tj. lokalnej – o czym świadczy wzajemna wymiana odpadów plastikowych między sąsiadującymi krajami oraz globalnej – gdzie w szczególności najwięksi europejscy przetwórcy tworzyw sztucznych (do których należą we wskazanej kolejności Niemcy, Włochy, Francja, Polska, Hiszpania, Wielka Brytania) podejmowali starania, aby znaleźć nowe rynki zbytu dla wytworzonych odpadów plastikowych zarówno w krajach UE oraz poza UE (zob. Grafika 4). Taki schemat postępowania nie wskazuje na podjęcie działań, które prowadziłyby do istotnych zmian w gospodarce odpadami, tj. poprawy efektywności wykorzystania zasobów, a docelowo do wdrożenia zasad gospodarki o obiegu zamkniętym. Oczywiście same dane o transgranicznym przemieszczaniu odpadów z tworzyw sztucznych nie przesądzają o niewłaściwym ich zagospodarowaniu. Niemniej jednak zastanawiać może fakt, że najwięksi przetwórcy tworzyw sztucznych w Europie – w dobie promowania w UE koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym – nie stworzyli w swoich krajach warunków do zagospodarowania wytworzonych przez siebie odpadów z tworzyw sztucznych, lecz wysyłają część tych odpadów do innych krajów, dysponujących niejednokrotnie znacznie mniejszym potencjałem gospodarczym i technicznym. Takie postępowanie również w niewystarczającym stopniu odpowiada założeniom Ramowej Dyrektywy o Odpadach 2008/98/WE, która wskazuje m.in., że celem UE jest osiągnięcie samowystarczalności w zakresie unieszkodliwiania i odzysku odpadów komunalnych.
Więcej informacji jest dostępnych na stronie NIK:
https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/odpady-z-tworzyw-sztucznych-w-europie-raport.html
(Informacja prasowa PFPŻ/NIK)
