Polskie mleczarstwo w kryzysie. Gdzie szukać wyjścia?
27.07.2023 -
Polski sektor mleczarski przeżywa poważny kryzys. Świadczą o tym nie tylko coraz słabsze wyniki ekonomiczne, ale też sygnały dochodzące od wielu małych zakładów i spółdzielni, które zaczynają mieć problemy z płatnościami za mleko – mówi Agnieszka Maliszewska, dyrektor i członek zarządu Polskiej Izby Mleka oraz pierwsza wiceprzewodnicząca Cogeca.
Mleczarnie zaczynają mieć problemy finansowe
Na potwierdzenie swoich słów Agnieszka Maliszewska przytacza dane, z których wynika, że w pierwszym kwartale 2023 r. wyniki finansowe krajowego przemysłu mleczarskiego (PKD 10.51) uległy znaczącemu pogorszeniu, a zdecydowała o tym wyższa dynamika kosztów operacyjnych niż przychodów ze sprzedaży. Powodem niewielkiej dynamiki przychodów był spadek cen na światowym i krajowym rynku oraz relatywnie wysokie ceny surowca mlecznego w porównaniu z pierwszym kwartałem 2022 r.
W analizowanym okresie przychody ogółem branży mleczarskiej wzrosły o 8,4% do 13,5 mld zł, w tym wartość eksportu bezpośredniego o 14,1% do 2,4 mld zł.
Koszty operacyjne branży mleczarskiej wzrosły o 16,7% do 13,5 mld zł, a o relatywnie wysokiej ich dynamice zdecydowały przede wszystkim wysokie ceny surowca mlecznego. Dostawy surowca do zakładów zwiększyły się o ok. 1,0% do 3,1 mld l, a średnia cena skupu wyniosła 2,32 zł/kg i była o 23,2% wyższa niż w pierwszym kwartale 2022 r. Średnia cena skupu mleka surowego była wyższa niż w analogicznym okresie poprzedniego roku, pomimo że ceny spadły z 2,46 zł/l w styczniu do 2,23 zł/l w marcu. W kolejnych miesiącach 2023 r. utrwaliła się spadkowa tendencja cen do 2,06 zł/l. Wysoką dynamikę wykazywały ponadto koszty energii (o +27,7%), usług obcych (o +18,9%) oraz wynagrodzeń (o +13,6%).
Większa dynamika kosztów operacyjnych niż przychodów ze sprzedaży skutkowała bardzo głębokim spadkiem zysków, które w ujęciu brutto zmniejszyły się w pierwszym kwartale 2023 r. do 64,8 mln zł, wobec 895,0 mln zł przed rokiem. Zysk netto branży wyniósł 24,6 mln zł, wobec 783,5 mln zł w pierwszym kwartale 2022 r. Przedsiębiorstwa uzyskujące zysk netto stanowiły 43,2% liczby podmiotów, które złożyły sprawozdania F-01, wobec 80,8% w analogicznym okresie 2022 r. Przedsiębiorstwa uzyskujące zysk netto miały udział w przychodach branży 71,6%, wobec 89,6% w pierwszym kwartale 2022 r. - mówi Maliszewska.
Utrzymany poziom inwestycji w mleczarstwie
Zdaniem dyrektor Polskiej Izby Mleka, pomimo znaczącego pogorszenia sytuacji finansowej, aktywność inwestycyjna przedsiębiorstw mleczarskich utrzymała się na relatywnie wysokim poziomie. W pierwszym kwartale 2023 r. nakłady inwestycyjne ogółem wyniosły 180,7 mln zł i były o 30,2% większe niż przed rokiem. Wartość inwestycji była jednak o ok. 10% mniejsza od amortyzacji, a w pierwszym kwartale 2022 r. były one o ok. 30% mniejsze od wartości odpisów amortyzacyjnych. Można przypuszczać, że stymulatorem wzrostu inwestycji był spadek cen materiałów i usług budowalno-montażowych, które jednak nadal są na wysokim poziomie, co pomimo spadku cen pozostaje barierą działalności inwestycyjnej. Drugą istotną barierą jest niepewna sytuacja ekonomiczna w kolejnych miesiącach 2023 r., czego potwierdzeniem jest bardzo głęboki spadek zysków.
Agnieszka Maliszewska zaznacza, że światowa sytuacja sektora mleczarskiego wcale nie jest dużo lepsza. Spadki cen płaconych za mleko rolnikom widoczne są w wielu krajach Unii Europejskiej.
Eksperci i analitycy sektora mleczarskiego zastanawiają się, czy działania związane z obecną kryzysową sytuacją należy wiązać z zachowaniem rynku chińskiego, spadkiem konsumpcji czy jakimiś działaniami spekulacyjnymi. Bez wątpienia wojna w Ukrainie także przyczyniła się bardzo poważnie do takiej destabilizacji na rynku mleka - mówi dyrektor PIM.
Jakie będą kierunki rozwoju mleczarstwa?
Dane KE pokazują, że unijny trend w ilości produkowanego mleka jest coraz mocniejszy. Rolnicy w wielu krajach UE zwiększyli produkcję mleka. Spadki natomiast wyraźnie widać w krajach nadbałtyckich – Litwa, Łotwa i Estonia. Polska nadal jest w czołówce liderów unijnej produkcji i na razie nie widać potencjalnych zmian w produkcji surowca.
Mamy dziś ogromny problem z tym w jakim kierunku zmierzać będzie sektor mleczarski. I właśnie te tematy poruszane będą podczas 20-go Międzynarodowego Forum Spółdzielczości Mleczarskiej, które odbywać się będzie w dniach 20-21 września 2023 w Białymstoku. Eksperci z całego świata, szefowie zakładów i spółdzielni mleczarski, politycy rozmawiać będą o przyszłości branży mleczarskiej. Kryzys, z jakim mamy dziś do czynienia, skutkować będzie poważnymi zmianami, także na polskim rynku mleka
- mówi dyrektor Maliszewska.
Dodaje, że przed nami kolejne wyzwania związane z wprowadzeniem unijnych dyrektyw w zakresie zrównoważoności, zmian w prawie dotyczących wprowadzania opakowań do żywności itd.
Ponadto rosnące koszty produkcji czynią nas coraz mniej konkurencyjnymi i atrakcyjnymi producentami. Dlatego zastanowić się trzeba bardzo poważnie nad strategią dla unijnego i polskiego sektora mleka
- dodaje ekspertka.
Tematyka ta będzie omawiana podczas XX Międzynarodowego Forum Spółdzielczości Mleczarskiej w Białymstoku
(27.07.2023 za Roman Wieczorkiewicz, portalspozywczy.pl)
