"Ta ustawa dobije mleczarstwo";. Branża liczy na nowelizację po wyborach
05.09.2023 -
Ustawa wprowadzająca system kaucyjny została przegłosowana i podpisana przez prezydenta. Jedną z branż, którą obejmuje nowa regulacja jest mleczarstwo. Organizacje mleczarskie krytycznie wypowiadają się o obecnej wersji systemu.
Powstał akt prawny, który stanowi zagrożenie dla finansów przedsiębiorstw - uważa Marcin Hydzik, prezes Związku Polskich Przetwórców Mleka. Podkreśla, że chodzi nie tylko o nierealny termin wejścia obowiązku zbiórki, ale również o nałożone ilości odzysku.
- Agnieszka Maliszewska: "Nie będziemy w stanie zrealizować ilości odzysku, opłaty będą na tyle wysokie, że wiele firm ta ustawa po prostu dobije."
- - Bez względu na to kto te wybory wygra, ta ustawa wymaga natychmiastowej nowelizacji - komentuje dyrektor PIM.
- System kaucyjny. Czego oczekiwali przedstawiciele mleczarstwa? Lista postulatów
System kaucyjny - akt prawny, który stanowi zagrożenie dla finansów przedsiębiorstw
Prezydent podpisał ustawę o systemie kaucyjnym opakowań. Akt prawny przewiduje, że system kaucyjny zostanie wprowadzony w Polsce 1 stycznia 2025 r. Ustawa o systemie kaucyjnym już z powodu samego sposobu procedowania w parlamencie budziła wiele wątpliwości w środowisku mleczarskim.
- Strona społeczna reprezentująca przedsiębiorców, w tym i nasz Związek, wraz z innymi organizacjami przemysłu spożywczego, zgłaszała poprawki poparte wyliczeniami, których wprowadzenie na etapie prac sejmowych spowodowałoby ucywilizowanie ustawy. Poprawki bez dyskusji i głębszej analizy były odrzucane przez większość parlamentarną. I tak powstał akt prawny, który stanowi zagrożenie dla finansów przedsiębiorstw - mówi Marcin Hydzik, prezes Związku Polskich Przetwórców Mleka.
Podkreśla, że chodzi nie tylko o nierealny termin wejścia obowiązku zbiórki, ale również o nałożone ilości odzysku, które nie są możliwe do zrealizowania, a tym samym skutkować będą opłatami nakładanymi na przedsiębiorców. I to wszystko w sytuacji kryzysu na rynku mleka, który już teraz bardzo niekorzystnie wpływa na kondycję ekonomiczną zakładów przetwórczych.
Chciałbym przypomnieć podstawowe założenie, że system kaucyjny miał być zachętą dla społeczeństwa do działań prośrodowiskowych, a nie kolejnym podatkiem nałożonym na konsumentów i przedsiębiorców. Zobaczymy zatem, co stanie się po wyborach i czy ustawa ma szansę na nowelizację, która w naszej opinii powinna nastąpić bardzo szybko - mówi prezes Hydzik.
System kaucyjny wymaga nowelizacji
Opinię tę podziela Agnieszka Maliszewska, dyrektor Polskiej Izby Mleka, która uważa, że wprowadzenie systemu kaucyjnego w obecnym kształcie nie ma najmniejszego sensu.
- Nie będziemy w stanie zrealizować ilości odzysku, opłaty będą na tyle wysokie, że wiele firm ta ustawa po prostu dobije. Nie przyjmuję tłumaczeń ze strony rządowej, że nie będzie karania. To jest ustawa i odpowiednie organy administracji odpowiedzialne za kontrole nie przyjmą argumentacji, że jeden wiceminister powiedział nieoficjalnie, że sektor nie będzie karany. Mało poważne. A wystarczyło przegłosować dwie nasze poprawki, które zgłosiliśmy jako organizacje branżowe całego sektora rolno-spożywczego, żeby temat zamknąć pomyślnie dla wszystkich - mówi Agnieszka Maliszewska.
Podkreśla, iż jest przekonana, że ta ustawa jako jedna z pierwszych będzie musiała być otworzona i nowelizowana po wyborach. - Bez względu na to kto te wybory wygra, ta ustawa wymaga natychmiastowej nowelizacji - komentuje Agnieszka Maliszewska.
System kaucyjny. Apel zainteresowanych branż
Aż 17 organizacji branżowych reprezentujące branże wód i napojów, mleczarską, producentów soków i nektarów, browarniczą, a także producentów surowców rolnych apelowała o wprowadzenie do ustawy o systemie kaucyjnym zmian uchwalonych przez Senat. W apelu tym podkreślano, że ustawa ma kluczowe znaczenie dla środowiska, polskiego społeczeństwa, jak i finansowej egzystencji zarówno przetwórców, jak i rolników produkujących surowce takie jak mleko, owoce, warzywa i chmiel. Przyjęte przez Senat RP poprawki ograniczają ryzyko wielomiliardowych strat oraz wynikających z nich nieuniknionych podwyżek cen produktów żywnościowych i degradacji środowiska.
Porozumienie dla Mleczarstwa przeciwko obecnemu kształtowi systemu kaucyjnego
Porozumienie dla Mleczarstwa wnioskowało do Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie minimalnych rocznych poziomów recyklingu dla opakowań wielomateriałowych oraz dla opakowań po środkach niebezpiecznych, poniżej których nie mogą zostać określone poziomy w porozumieniu zawieranym z marszałkiem województwa.
Branża mleczarska wnioskowała o ustanowienie wyodrębnionych minimalnych rocznych poziomów recyklingu dla kartonów do płynnej żywności, a także aby wyodrębnienie powyższych celów z kategorii wielomateriałowej powodowało, że ich realizacja wciąż kontrybuuje do celu głównego całej kategorii opakowań wielomateriałowych. Ponadto Porozumienie chciało, aby cele te były przeznaczone do realizacji przez przedsiębiorców wprowadzających na rynek produkty w kartonach do płynnej żywności.
Zdaniem środowiska mleczarskiego, wyodrębnienie celów recyklingu dla kartonów do płynnej żywności jest rozwiązaniem, które zapewniłoby odpowiedni strumień zużytych kartonów do płynnej żywności do recyklingu w polskich zakładach. Stworzyłoby także – przynajmniej częściowo – sytuację równego traktowanie opakowań na te same lub bardzo podobne produkty (napoje) w sytuacji, kiedy inne rodzaje opakowań objęte są indywidualnymi celami w ramach systemu kaucyjnego. Co więcej, pozwoliłoby także spełnić wymagania przewidziane w projektowanym obecnie unijnym rozporządzeniu w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR) w zakresie recyklingu skali.
System kaucyjny. Czego oczekiwali przedstawiciele mleczarstwa?
- Kartony do płynnej żywności są bardzo ważnym rodzajem opakowania dla polskiego przemysłu mleczarskiego
Kartony do płynnej żywności są bardzo istotnym rodzajem opakowania, m.in. dla przemysłu mleczarskiego i producentów soków. Z uwagi na swoje właściwości chronią zapakowane w nie produkty, w tym produkty wrażliwe i łatwo psujące się.
Brak wyodrębnienia celu dla kartonów do płynnej żywności sprawia, że będą one – w przeciwieństwie do butelek z tworzywa sztucznego, puszek metalowych i butelek szklanych (wielorazowych) opakowaniem pozbawionym indywidualnego celu. Tym samym, stwarza to sytuację nierównego traktowania opakowań na te same lub bardzo podobne produkty.
Jednocześnie należy pamiętać, iż propozycje nowych unijnych przepisów, zawarte w projekcie rozporządzenia o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (PPWR) zakładają konieczność osiągania recyklingu skali, co przy braku celu dla kartonów do płynnej żywności, stawia je w gorszej pozycji i może doprowadzić do negatywnych skutków w kontekście ich stosowania na polskim i europejskim rynku, co wpłynie negatywnie na polski przemysł mleczarski.
- W Polsce potrzebny jest stabilny strumień zużytych kartonów do płynnej żywności dla krajowych recyklerów
Wyodrębniony cel recyklingowy dla kartonów do płynnej żywności jest niezbędny do stabilnego procesu recyklingu realizowanego w polskich zakładach recyklingu.
Kartony do płynnej żywności z powodzeniem poddaje się w naszym kraju recyklingowi. Przetwarza się je na nowe produkty i opakowania w trzech papierniach (Zakład Stora Enso w Ostrołęce, Fabryka Papieru i Tektury „Beskidy” w Wadowicach oraz Fabryka „Mondi” w Świeciu). Kartony przerabia się także na płyty wykorzystywane w budownictwie w zakładzie PMP Recykl w Ćmielowie.
Dołączenie w 2023 r. do grona polskich recyklerów zakładu Stora Enso w Ostrołęce potroiło moce recyklingowe dla tego typu opakowań w naszym kraju (z 25 tys. ton do 75 tys. ton w skali roku) i umożliwia recykling wszystkich komponentów opakowania. Na polski rynek wprowadza się corocznie ponad 60 tysięcy ton kartonów do płynnej żywności, a więc jako jeden z nielicznych krajów EU mamy możliwość poddać recyklingowi wszystkie kartony do płynnej żywności wprowadzone na rynek.
Aby zapewnić rentowność i stabilność procesu, konieczne jest stworzenie regulacyjnej zachęty do ściągania z rynku zużytych kartonów do płynnej żywności. Rozwiązaniem takim jest wyodrębnienie celu recyklingowego dla kartonów z całej kategorii opakowań wielomateriałowych.
- Wyodrębnienie celu dla kartonów do płynnej żywności byłoby naturalną konsekwencją likwidacji luki inwestycyjnej
Poprzez wskazane powyżej inwestycje zlikwidowana została luka inwestycyjna recyklingu kartonów po mleku i sokach w Polsce zdefiniowana w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami 2028. Dokument ten wymienia jako jeden z kierunków działań w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów oraz kształtowania systemu gospodarki odpadami „budowę zakładów recyklingu dla wybranych frakcji odpadów opakowaniowych, w szczególności dla (…) powstałych z opakowań wielomateriałowych”.
Zwracamy jednak uwagę, iż opisana powyżej inwestycja producentów w moce recyklingowe kartonów do płynnej żywności w Polsce powinna znaleźć swoją kontynuację w mechanizmach legislacyjnych. Zapewnienie strumienia zużytych opakowań do recyklingu jest warunkiem rentowności tego typu przedsięwzięcia. W ten sposób pozytywne skutki celu recyklingowego dla kartonów do płynnej żywności pokazałyby, że inwestycja spełniła swoje cele w kontekście wyzwania wskazanego w KPGO.
- Kartony do płynnej żywności – jako jedyne opakowanie na napoje – nie są objęte indywidualnym celem
Jak zostało to wskazane powyżej, uchwalony przez Sejm system kaucyjny przewiduje cele dla wyodrębnionych z całej frakcji materiałowej konkretnych rodzajów opakowań. Kartony do płynnej żywności nie zostały włączone do polskiego systemu kaucyjnego, o co wielkorotnie apelowała branża. Tym samym, są jedynym rodzajem opakowań na napoje (patrząc z punktu widzenia materiałowego), dla którego przepisy krajowe nie przewidują wyodrębnionego celu. Tworzy to nierówną sytuację na rynku, ponieważ mówimy o opakowaniach na takie same lub bardzo podobne produkty.
Skoro cele dotyczące zbierania możliwe są do ustanowienia w Polsce wyłącznie dla opakowań pozostających w systemie kaucyjnym, a kartony do płynnej żwyności nie zostały ujęte w jego zakresie, rozwiązaniem które pozwoli na stworzenie indywidualnego wymogu dla kartonów do płynnej żywności, jest wyodrębnienie celu recyklingowego w ramach konsultowanego rozporządzenia.
- Trend ustanawiania indywidualnych wymagań dla konkretnych rodzajów odpadów, staje się coraz bardziej powszechny, zarówno w prawie polskim, jak i unijnym
Wdrożona do polskiego prawa dyrektywa SUP przewiduje cele zbiórki dla jednorazowych butelek z tworzywa sztucznego – rodzaju opakowania wyodrębnionego z całej kategorii opakowań z tworzyw sztucznych. Podobne rozwiązanie przewiduje uchwalona przez Sejm ustawa wprowadzająca w Polsce system kaucyjny. Akt prawny ma dodatkowo wprowadzić indywidualne cele zbiórki dla puszek metalowych, jako rodzaju opakowania wyodrębnionego z kategorii opakowań metalowych oraz dla wielorazowych butelek szklanych, jako rodzaju opakowania wyodrębnionego z opakowań szklanych. Osobne wymogi dla poszczególnych kategorii opakowań są zatem coraz częściej praktykowane.
Za ustanowieniem celu dla kartonów do płynnej żywności przemawia również fakt, iż występują one – jako wyodrębniony rodzaj opakowania – w propozycji przepisów unijnego rozporządzenia PPWR. Art. 44 ust. 6, zachęcając państwa członkowskie do ustanowienia i utrzymania systemów kaucyjnych, wymienia m.in. kartony do płynnej żywności (w projekcie rozporządzenia: kartony na napoje). To dowód na to, iż unijny prawodawca dostrzega ten konkretny rodzaj opakowania, jako przewidziany dla indywidualnych wymagań.
Stworzenie indywidualnego celu recyklingowego dla kartonów do płynnej żywności, byłoby rozwiązaniem podążającym za powyższymi trendami legislacyjnymi, które widoczne są zarówno w prawie unijnym, jak i krajowym.
Jako mleczarska zwracamy się z prośbą o uwzględnienie postulatu wyodrębnienia minimalnych rocznych poziomów recyklingu dla kartonów do płynnej żywności z całej kategorii opakowań wielomateriałowych - podsumowali reprezentanci Porozumienia dla mleczarstwa.
(05.09.2023 za Roman Wieczorkiewicz, portalspozywczy.pl)
