Przegląd Mleczarski 11/2024 – Dotacje w praktyce – nowe możliwości rozwoju dla branży mleczarskiej
W 2024 roku z oferty dotacji unijnych mogło skorzystać wiele branż, w tym sektory związane z rolnictwem, mleczarstwem czy przemysłem spożywczym. W najbliższych tygodniach warto zastanowić się nad perspektywami na 2025 rok, takimi jak ścieżka SMART, NUTRITECH czy dofinansowania z programów regionalnych.
8 listopada br. oficjalnie zostały ogłoszone plany naborów do dotacji oferowanych przez instytucje takie jak Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR), Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) oraz Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR). Przedsiębiorstwa z sektorów, takich jak mleczarstwo, rolnictwo czy przemysł spożywczy mają okazję zapoznać się z pełnym harmonogramem oraz tematyką programów dotacyjnych.Dotacje to dodatkowa oferta wsparcia, jeżeli branża zmaga się z problemami rozwojowymi. Mają na celu stymulowanie rozwoju oraz innowacyjności działalności, a w rezultacie również gospodarki jako całości. Choć środki z funduszy europejskich mogą znacząco pomóc w realizacji ambitnych projektów, kluczowe jest, aby nadchodzące fundusze unijne były wsparciem dla istniejących już inicjatyw rozwojowych, a nie ich kluczowym źródłem. Dotacje pełnią istotną rolę w realizacji kluczowych inwestycji w sektorze.
Główne kierunki rozwoju mleczarstwa w Polsce
Jednym z istotnych wydarzeń dla sektora mleczarskiego jest Międzynarodowe Forum Społeczności Mleczarskiej, podczas którego omawiane są kluczowe wyzwania stojące przed branżą oraz przedstawiane są rozwiązania pomagające lepiej zrozumieć globalne trendy i potrzeby rozwojowe. Przetwórcy, producenci czy spółdzielnie mleczarskie mogą w ten sposób aktywnie kształtować przyszłość sektora. Tematyka tegorocznego Forum związana była z globalną cyfryzacją i wpływem nowoczesnych technologii na branżę mleczarską. Kwestie cyfryzacji, automatyzacji czy robotyzacji są obecnie, nie tylko popularnymi kierunkami rozwoju, ale także kluczowymi czynnikami budowania konkurencyjności na rynku.
Branża mleczarska jest bardzo ważnym elementem polskiej gospodarki. Nowoczesne technologie mogą pomóc w rozwoju sektora w sposób zrównoważony i usprawnić wprowadzanie nowych produktów w postaci nabiału bez składników odzwierzęcych. Branżowe predykcje wskazują na rosnące koszty produkcji mleka, czego przyczyną będą nowe regulacje rządowe w zakresie wpływu mleka na środowisko. W efekcie nabiał roślinny będzie tańszy niż tradycyjne produkty. Z tego powodu inwestycje mogą dotyczyć poprawy smaku czy poprawy wartości odżywczych, alternatywnych produktów, w tym również wzbogacaniu ich w mikroelementy i białko. Fermentacja precyzyjna czy zwiększenie skali produkcji mogą wiązać się z większą konkurencyjnością cenową w stosunku do tradycyjnych produktów mleczarskich.
Wszystkie te czynniki determinują główne kierunki rozwoju dla branży mleczarskiej. Chodzi tu, m.in. o redukcję wpływu na środowisko poprzez nagradzanie zrównoważonej produkcji dla rolników, wykorzystywanie posiadanej infrastruktury do rozwoju nowych produktów w postaci nabiału roślinnego czy wspomnianą fermentację precyzyjną. Aby utrzymać systematyczny rozwój branży warto jednak zachować odpowiednią równowagę między inwestycjami w mleczarstwo tradycyjne i roślinne. Wielu ekspertów wskazuje to jako kluczowy warunek do zapewnienia stabilnego rozwoju sektora w najbliższych latach. Dotacje na 2025 rok obejmą szeroki wachlarz działań wspierających rozwój przedsiębiorstw, w tym finansowanie prac badawczo-rozwojowych, wdrożenie wyników badań, zakup wartości niematerialnych i prawnych (np. licencji, patentów), rozbudowę infrastruktury oraz poprawę efektywności energetycznej i instalacje odnawialnych źródeł energii (OZE).
Na jakie dotacje może liczyć branża mleczarska?
Oferta dotacyjna to przede wszystkim wsparcie badań i rozwoju oraz wprowadzanie do działalności nowych lub ulepszonych produktów oraz procesów wspierających budowanie konkurencyjności na rynku i rozwój oferty. Jednym z takich działań dla firm zajmujących się przetwórstwem jest flagowa dotacja z programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki – Ścieżka SMART. Dotacja oferuje możliwość dofinansowania opracowania i wdrażania nowych produktów lub procesów w przedsiębiorstwie. Ponadto, celem wsparcia całego procesu B+R+I, jest możliwość skorzystania z dofinansowania kosztów:
• cyfryzacji (np. zakup oprogramowania),
• rozbudowy infrastruktury badawczej (np. zakup aparatury badawczej, budowa/rozbudowa centrum B+R),
• transformacji w kierunku zrównoważonego rozwoju (np. ekoprojektowanie, efektywność energetyczna, GOZ),
• internacjonalizacji (np. koszty promocji usług/produktów na targach),
• wzrostu kompetencji (szkolenia).
Wsparcie skierowane jest do sektora firm MŚP, jak i dużych firm oraz konsorcjów. W ramach głównej tematyki badawczej obowiązkowe jest realizowanie modułu B+R (badawczo-rozwojowego) lub modułu „wdrożenie innowacji”, przy czym dla dużych przedsiębiorstw moduł B+R jest zawsze obowiązkowy. Projekty można realizować linearnie (realizacja danego modułu jest kontynuacją innego modułu) lub też nielinearnie, gdzie moduły realizowane są niezależnie. W ramach dofinansowania można maksymalnie zrealizować 7 modułów.
W ramach obowiązkowego modułu B+R konieczne jest przeprowadzenie prac badawczo-rozwojowych, które obejmują badania przemysłowe i prace rozwojowe lub wyłącznie prace rozwojowe. Efektem prowadzonych działań musi być innowacja na skalę krajową, a wyniki prac badawczo-rozwojowych muszą zostać wprowadzone do działalności w formie:
• wprowadzenia ich do swojego biznesu (np. rozpoczęcie produkcji),
• udzielenia licencji na korzystanie z praw do wyników w działalności gospodarczej innego przedsiębiorstwa,
• sprzedaży praw do wyników innemu przedsiębiorcy.
Moduł „wdrożenie innowacji” pozwala na dofinansowanie kosztów wdrożenia przeprowadzonych z wcześniejszych projektów, będących efektem realizacji modułu B+R lub zakupionych wyników prac B+R. Moduł ten uznaje się za zrealizowany, jeżeli zakres rzeczowo-finansowy został wykonany i w pełni udokumentowany, a ponadto beneficjent:
• rozpoczął produkcję innowacyjnego produktu i zaoferował go na sprzedaż
lub
• rozpoczął świadczenie innowacyjnej usługi,
lub
• w przypadku innowacji w procesie biznesowym rozpoczął produkcję w oparciu o ten proces i zaoferował na sprzedaż wyroby wyprodukowane w tym procesie,
lub
• rozpoczął świadczenie usługi na podstawie tego procesu.
Jakie jeszcze wsparcie można uzyskać?
Oprócz ogólnokrajowych dotacji z priorytetowych programów jak FENG, wsparcie oferują także przedmiotowe dotacje z konkretnych województw, czyli tzw. dotacje regionalne. Każde z województw ogłasza nabory według konkretnego planu i harmonogramu. Pomoc przyznawana jest w ramach obszarów, takich jak innowacje, cyfryzacja, automatyzacja i robotyzacja, promocja działalności, zielone inwestycje w gospodarkę obiegu zamkniętego, OZE, kompetencje, budowa centrów badawczo-rozwojowych czy cyberbezpieczeństwo. Najwięcej dotacji jednak obejmuje prowadzenie prac badawczych i rozwojowych, wdrażanie wyników prac B+R, zakup i wdrażanie innowacyjnych usług czy wyników prac B+R oraz rozbudowę infrastruktury badawczej.
Długo oczekiwanym dla branży spożywczej jest nabór w ramach programu NUTRITECH, prowadzonego przez NCBiR. Jest to również wsparcie z zakresu prac badawczo-rozwojowych. Priorytety programu obejmują:
• wdrożenie opracowanych rozwiązań (produktów prozdrowotnych, planów żywieniowych, procesów, technologii i usług towarzyszących) zmniejszających ryzyko występowania przewlekłych chorób niezakaźnych,
• wdrożenie opracowanych rozwiązań (dieta spersonalizowana, produkty prozdrowotne, narzędzie wspomagające, usługi) skierowanych do osób dotkniętych przewlekłymi chorobami niezakaźnymi,
• wdrożenie, poprzez rozwiązania technologiczne, zasad zrównoważonego rozwoju w procesy produkcji i dystrybucji żywności prozdrowotnej.
Inne możliwości dla branży w zakresie rolnictwa stanowi oferta Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027, prowadzonego przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Na nowy 2025 rok planowane jest uruchomienie naboru związanego z inwestycjami w gospodarstwach rolnych w zakresie odnawialnych źródeł energii i poprawy efektywności energetycznej oraz wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych zwiększających konkurencyjność.
mgr inż. Monika Rozkosz-Deichmann,
ekspert dotacji unijnych
Bartłomiej Stec
ekspert dotacji unijnych
