Talerz pełen zdrowia – bez mleka i jego przetworów
24.03.2020 -
Publikacja plakatu „Talerz Pełen Zdrowia” wywołała bardzo zróżnicowane reakcje. Zastanawiające są zalecenia ograniczenia spożycia mleka. Jeszcze w zeszłym roku podczas IV Narodowego Kongresu Żywieniowego, w czasie prezentacji zaktualizowanej Piramidy Zdrowego Żywienia i Stylu Życia dla dzieci i młodzieży mleko, kefiry, maślanki i sery znajdowały się na niej.
W styczniu bieżącego roku Główny Inspektorat Sanitarny opublikował w mediach społecznościowych projekt plakatu „Talerz Pełen Zdrowia”. Miał on w prosty i przejrzysty sposób podpowiadać jak komponować zdrowe posiłki. Jednak, czy to w wyniku zbyt silnych uproszczeń, czy to w oparciu o nowe nieznane szerszemu gronu argumenty, autorzy zawarli w nim kilka zaleceń budzących zdziwienie i sprzeciw branży rolno-spożywczej.
Jedną z ciekawszych kwestii jest sugestia „ogranicz mleko”. Do plakatu nie zostały dołączone dodatkowe informacje, więc nie wiadomo czy chodzi o mleko ogółem, czy o jakieś konkretne – krowie, kozie, pełnotłuste, odtłuszczone czy może skondensowane, nie ma też na nim przetworów mlecznych jak kefir, maślanka czy jogurt.
Jeszcze w zeszłym roku w podczas IV Narodowego Kongresu Żywieniowego, w czasie prezentacji zaktualizowanej Piramidy Zdrowego Żywienia i Stylu Życia dla dzieci i młodzieży były na niej przedstawiane mleko, kefir, maślanka i sery, a zasadach do niej znajdował się zapis zalecający picie co najmniej 3 – 4 szklanek mleka dziennie (z możliwością zastąpienia jogurtem naturalnym, kefirem oraz, częściowo, serem). Podobnie w przypadku Piramidy Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej (codziennie co najmniej 2 duże szklanki mleka, lub wymienionych produktów zamiennych) oraz Piramidy Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla osób w wieku starszym (codziennie co najmniej 3 duże szklanki produktów mlecznych – głównie fermentowanych).
Jest to ciekawe zalecenie również ze względu na to, że mleko i duża część produktów mleczarskich uznawane są za żywność funkcjonalną.
Aby produkt spożywczy mógł być uznany za funkcjonalny musi zawierać bioaktywne składniki naturalne lub dodane w procesie technologicznym, ponadto, poza podstawową wartością odżywczą, musi wywierać udowodniony badaniami pozytywny wpływ na organizm człowieka lub ograniczać ryzyko rozwoju choroby. Ilość i forma muszą być „standardowe” dla produktów spożywczych (więc wszelkie pigułki, kapsułki, czy konieczność spożycia 2 kg dziennie dla uzyskania efektu odpadają). Żywnością funkcjonalną mogą więc być produkty naturalne lub produkty o zmniejszonej zawartości składnika o niekorzystnym wpływie (alergeny, tłuszcze, cukry), lub o składzie wzbogaconym z pożądany związek bioaktywny.
Na krajowym rynku największą popularność wśród produktów funkcjonalnych wydają się zdobywać mleczne produkty fermentowane (kefiry, jogurty i desery jogurtowe), które oprócz szczepów baterii fermentacji mlekowej mogą zawierać również szczepy o działaniu probiotycznym. Inne substancje prozdrowotne mogące występować w produktach z tej grupy to m.in. witaminy B6 i D, inulina (będąca prebiotykiem, czyli składnikiem pokarmowym nieulegającym trawieniu, a wspierającym prawidłowy rozwój mikroflory jelitowej), czy białka serwatkowe, którym w wyniku wielu badań przypisano działanie m.in. antyoksydacyjne, antybakteryjne, antywirusowe czy antynowotworowe.
Samo mleko również pozytywnie wpływa na organizm człowieka. Zawiera witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A,D,E,K) oraz witaminy z grupy B. Jest również wartościowym źródłem łatwo przyswajalnego wapnia oraz innych makro– i mikroelementów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Istotną rolę odgrywają również CLA i NNKT (niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe), o właściwościach przeciwmiażdżycowych i antynowotworowych, zawarte w mleku. Oczywiście część osób boryka się z nietolerancją laktozy, ale mogą one wybierać z szerokiej gamy produktów pozbawionych tego cukru t.j. jogurtów, kefirów, maślanek, czy specjalnego mleka.
Prosta i schematyczna grafika, mająca w założeniu autora informacji pojawić się na lodówkach i stołówkach, nie jest dedykowana dla określonej grupy wiekowej. Czy można więc sądzić, że dotyczy ogółu społeczeństwa, również jego najmłodszych grup? Tego na razie nie wiadomo.
W zawiązku z publikacją projektu polskie organizacje branżowe związane z przemysłem przetwórczym oraz produkcją mleka (ZPPM, KZSM, KSM i PFHBiPM) wystosowały pismo do Ministra Zdrowia, który nadzoruje GIS i IŻŻ, wskazując m.in. na rolę mleka i jego przetworów w żywieniu i apelując o modyfikację „Talerza Pełnego Zdrowia”. Zaproponowane zmiany obejmowały umieszczenie na nim mleka i jego przetworów, oraz zmianę sugestii o ograniczaniu spożycia mleka i serów na zalecenie picia mleka spożywczego i mleka fermentowanego. W odpowiedzi zorganizowano debatę ekspercką dotyczącą uwzględniania poszczególnych produktów w projekcie, a zadania ekspertów mają zostać uwzględnione w dalszych pracach.
(24.03.2020 za farmer.pl)
