W 2021 mleczarstwo utrzymało poziom rentowności (analiza)

17 lipca 2022 r.

14.07.2022 -

Ekonomiści Banku Pekao opracowali raport pt. „Przetwórstwo mleka. Charakterystyka branży, bieżące trendy i perspektywy rozwojowe.” Wynika z niego, że na koniec 2021 roku firmy mleczarskie utrzymały rentowność na poziomie 2020 roku.

Utrzymany poziom rentowności mleczarstwa

Pomimo wzrostu cen skupu mleka (a także kosztów ogólnej działalności, m.in. związku z drożejącą energią i paliwami, rosnącymi kosztami opakowań czy presją płacową), polska branża mleczarska na koniec 2021 r. utrzymała rentowność netto na tym samym poziomie co rok wcześniej (2,2%), a odsetek nierentownych podmiotów nawet nieznacznie się zmniejszył (z 23 do niespełna 20%). Oznacza to, że większość firm była w stanie przerzucać rosnące koszty produkcji na ceny sprzedaży wyrobów (o czym z resztą świadczą sięgające od 20 do nawet ponad 60% wzrosty średnich cen sprzedaży poszczególnych produktów mleczarskich gru’21 vs gru’20).

Raport Banku Pekao pt. „Przetwórstwo mleka. Charakterystyka branży, bieżące trendy i perspektywy rozwojowe.”

Rośnie presja kosztowa

Analitycy Banku Pekao uważają, że najpoważniejszym wyzwaniem w krótkim okresie będzie dla branży presja kosztowa. Na chwilę obecną trudno wskazać przesłanki przemawiające za korektą cen skupu mleka, tym bardziej że czynniki kosztowe (m.in. wzrost cen zbóż na rynkach światowych o ponad 30% po wybuchu wojny przekładający się na koszty pasz, wzrosty cen energii i paliw) wywierają presję na opłacalność hodowców i mogą oddziaływać niekorzystnie na ich decyzje o inwestycjach w rozwój działalności. Ceny różnych surowców będą odbijać się także bezpośrednio na kosztach działalności przetwórców, podobnie jak przełożenie wysokiej inflacji na oczekiwania płacowe pracowników. Kluczowe znaczenie będzie miała zdolność branży do neutralizowania wzrostu kosztów poprzez dalsze ich przerzucanie na ceny produktów i optymalizowanie procesów, a także maksymalizacja product mix pod kątem rentowności sprzedaży w warunkach ograniczonej dostępności surowca. Wyzwania te mogą stanowić coraz poważniejszą barierę dla mniejszych i mniej wydajnych podmiotów, prowadząc do nasilenia trendów konsolidacyjnych.

Skup mleka

W 2021 r. ilość mleka skupionego przez mleczarnie była minimalnie wyższa w porównaniu z 2020 r., po kilku latach bardziej wyraźnych wzrostów; za niską dynamiką stały przede wszystkim czynniki podażowe (ograniczona dostępność mleka surowego), przekładające się na wyraźny wzrost przeciętnych cen skup.

Raport Banku Pekao pt. „Przetwórstwo mleka. Charakterystyka branży, bieżące trendy i perspektywy rozwojowe.”

Zahamowanie wzrostu produkcji mleka surowego wynikało z wzajemnego neutralizowania się wzrostu wydajności mlecznej i spadku pogłowia krów (trend konsolidacyjny hodowli skutkujący likwidacją małych stad), w ostatnim czasie dodatkowo wzmocnionego przez wysokie ceny skupu żywca wołowego i ograniczoną opłacalność hodowli mlecznej.

Raport Banku Pekao pt. „Przetwórstwo mleka. Charakterystyka branży, bieżące trendy i perspektywy rozwojowe.”

Ceny produktów mleczarskich

W praktycznie wszystkich głównych kategoriach produktów mleczarskich końcówka ubiegłego roku i pierwsze miesiące 2022 r. przyniosły silne wzrosty średnich cen sprzedaży na rynku krajowym. Podobnie jak na całym rynku unijnym, najsilniejsze zwyżki dotyczyły mleka w proszku i masła, które od początku roku podrożały o 20-40%. Względnie słabsze wzrosty (o kilkanaście procent kwi’22 vs gru’21) odnotowano w przypadku mleka i produktów świeżych.

Raport Banku Pekao pt. „Przetwórstwo mleka. Charakterystyka branży, bieżące trendy i perspektywy rozwojowe.”

Czynniki podażowe (ograniczony zasób surowca) i kosztowe (pasze, energia i transport po wybuchu wojny w Ukrainie) przemawiają za utrzymaniem silnej presji na wzrost cen produktów mleczarskich. Kluczem do dalszego rozwoju sytuacji cenowej może być jednak strona popytowa. Pierwsze miesiące ’22 przyniosły wyraźne spadki eksportu do Chin, a wybuch wojny w Ukrainie może rzutować negatywnie na wolumeny sprzedawane także do tego kraju. Oba kraje należą do TOP5 odbiorców, z łącznym udziałem około 10% w wartości polskiej sprzedaży zagranicznej. Z drugiej strony napływ kilku milionów uchodźców z Ukrainy może zrekompensować ewentualne ubytki eksportu poprzez wzrost sprzedaży krajowe

Wyniki finansowe branży mlecznej

W 2021 r. branża mleczarska odnotowała wzrost zagregowanych przychodów i poprawę wyników finansowych we wszystkich klasach wielkości przedsiębiorstw. W szczególności silne zwyżki odnotowały firmy duże (250 i więcej zatrudnionych), które ze względu na korzyści skali i synergie mają większe możliwości optymalizowania product mix i dostosowywania strony przychodowej do rosnących kosztów.

Raport Banku Pekao pt. „Przetwórstwo mleka. Charakterystyka branży, bieżące trendy i perspektywy rozwojowe.”

Silne wzrosty odnotowała również grupa firm małych (10-49 pracowników). Może to sugerować, że firmy te pomimo rosnących wyzwań kosztowych skutecznie radziły sobie w różnych niszach, choć ze względu na niską bazę (niewielki udział tej klasy wielkości firm w całej branży) nie można też wykluczyć zakłóceń statystycznych w dostępnych danych.

Względnie najsłabiej wypadła grupa firm średnich (50-249 pracowników), w przypadku których odnotowano stosunkowo niewielki na tle pozostałych klas wzrost przychodów i tylko symboliczną poprawę wyniku ze sprzedaży. Grupa ta najostrzej odczuwa skutki rozdrobnienia branży mleczarskiej, co w warunkach rosnących kosztów przekłada się na coraz większe trudności w konkurowaniu z umacniającą pozycję rynkową grupą liderów.

Pomimo wzrostu zysków rentowność netto pogorszyła się lekko w grupie firm średnich i dużych, co wskazuje na narastające (choć w skali całej branży – przynajmniej według staniu na koniec 2021 r. - wciąż możliwe do przezwyciężenia) wyzwania w obszarze marżowości.

Wyraźna poprawa płynności; w grupie firm małych i średnich zauważalny spadek odsetka firm nierentownych na koniec roku (choć w tej drugiej grupie pozostał on dość wysoki, przy co czwartej firmie notującej stratę netto).

(14.07.2022 za Roman Wieczorkiewicz, portalspozywczy.pl)