Maliszewska podsumowuje posiedzenie Prezydium COGECA.
W dniach 30.11-01.12.2022 r. odbyły się posiedzenia Prezydium Cogeca, w których uczestniczyła Agnieszka Maliszewska – Pierwsza Wiceprzewodnicząca Cogeca, Dyrektor Polskiej Izby Mleka.
Rozmowy koncentrowały się wokół najważniejszych tematów, z jakimi aktualnie boryka się europejskie rolnictwo i spółdzielczość, w tym: aktualna sytuacja na rynkach, handel, negocjacje UE z Australią, a także bezpieczeństwo żywnościowe.
Aktualna sytuacja na rynkach
Ceny w strefie euro są wysokie (inflacja wynosi 13,1%), nie równoważą kosztów produkcji, które w ciągu ostatnich lat gwałtownie wzrosły dla unijnych rolników oraz spółdzielni rolnych, jak również cen energii (inflacja wzrosła do poziomu 41,5% w październiku) i opakowań. Problem stanowi również cena oraz dostępność nawozów. Dodatkowo w tym roku przymrozki na wiosnę, poważna susza i wyjątkowo agresywne ataki szkodników bardzo odbiły się na plonach większości upraw, z wyjątkiem roślin oleistych. Ponadto wystąpiły problemy z dostępnością (oraz cenami) unijnych nawozów mineralnych, co będzie miało wpływ na sezon upraw 2023 oraz przyszłe plony. Dodatkowo import bardzo uderzył w niektóre sektory. Zwłaszcza w sektor drobiu i jaj w związku z największym wybuchem grypy ptaków odnotowanym w Europie, a także programem „zero ceł, zero kwot” dla produktów przywożonych z Ukrainy.
Wiele krajów wskazywało na trudności wynikające z rosnących kosztów produkcji i niskiej opłacalności produkcji, pomimo relatywnie wysokich cen płaconych rolnikom. W informacjach przedstawianych przez poszczególne PCK wybrzmiewała informacja, że rolnicy coraz częściej decydują się na ubijanie zwierząt i odchodzenie od produkcji zwierzęcej, w tym mleka i mięsa. Widoczne jest też ubożenie konsumenta i zmniejszenie koszyka premium. Kraje podkreślały, że konsument wybiera produkty tańsze, zmniejsza się udział w sprzedaży produktów eco, bio.
Polska wskazała na duże trudności w produkcji, związane z kosztami energii i innych wpływających na niską rentowność czynników. Zatem przy relatywnie wysokich cenach w skupie koszty są bardzo wysokie. Poruszony został problem jakości produktów pochodzących z Ukrainy, ze szczególnym naciskiem na import drobiowego mięsa. To było początkiem do kolejnej dyskusji miedzy krajami, ponieważ zdaniem wielu krajów problem jakości żywności ukraińskiej oraz przyszłe negocjacje w zakresie wydłużenia umowy z Ukrainą o wolnym handlu, powinna być bardzo ostrożna i akcentować należy kwestię jakości i bezpieczeństwa żywnościowego.
Na przykład w Grecji rząd ustanowił cenowy koszyk zakupowy produktów podstawowych (w tym mleko) i ustalił rządowe ceny na te produkty. Ale detaliści szybko skorzystali z tego, wrzucając do koszyka marki własne, kosztem marek firm.
W Szwecji sytuacja wydaje się lepsza niż na początku oceniali rolnicy i przetwórcy. Problemem staje się cena energii elektrycznej w produkcji, co jest nowością w tym kraju, ponieważ przez lata byli przyzwyczajeni do niskich cen energii. Największe obawy ma teraz sektor mleczarski w tym kraju ze względu na koszty, braki surowca.
Holandia wskazała na wysokie ceny energii i koszty produkcji. Na przykład całkowicie zrezygnowali z produkcji pomidorów szklarniowych.
Włochy podkreślały wysoki wzrost kosztów energii. W lepszej sytuacji są Ci, którzy zainwestowali w energię odnawialną. Inflacja jest wysoka ponad 14,5 %. Konsumenci zmieniają swoje preferencje zakupowe. Kupują głównie w dyskontach, produkty tanie, zatem większe problemy mają producenci marek premium.
Organizacje i strona rządowa zwróciła się do producentów żywności ekologicznej, aby produkowali mniej, ze względu na słaby zbyt i niskie ceny organicznych produktów. Ekologiczne mleko w zakresie nie jest już kupowane przez konsumentów. Jest to bardzo dalekie od założeń F2F. Ponadto włoscy rolnicy i przetwórcy borykają się z dużym problemem – brakiem pracowników. W 2022 roku rolnicy korzystali jeszcze z zapasów nawozów, ale rok 2023 będzie już dużo trudniejszy.
Austria wskazywała, że ten rok cechował się słabymi zbiorami zbóż i kukurydzy. Ceny produktów są wysokie, ale koszty produkcji są ogromne i w żaden sposób nie pozwalają na swobodne planowanie. Wskazywali, podobnie jak inne kraje, na system sprawozdawczości w zakresie zrównoważoności. Kładą duży akcent na ten aspekt w produkcji, ale sprawozdawczość będzie dużym obciążeniem dla rolników.
Węgry podobnie jak inne kraje wskazywały na wysokie koszty produkcji. Poruszono także kwestię importu z Ukrainy.
Rumunia podkreślała, że starają się stawić czoła kryzysowi energetycznemu, jednak wielu rolników jest na skraju bankructwa. Import mąki z Ukrainy jest bardzo wysoki. Drastycznie spadła produkcja kukurydzy na skutek suszy.
Hiszpania także wskazała na problem suszy. Dla przykładu produkcja oliwy z oliwek spadła o 50%. Nastąpił znaczący spadek w produkcji zwierzęcej. Wskazywali, że ich produkcja jest uzależniona od importu zbóż. Konsumenci hiszpańscy wybierają tanią żywność. Wzrasta inflacja i koszty produkcji. Wyniki finansowe są ujemne, koszty produkcji zbyt wysokie, by sprostać trudnościom finansowym. Sytuacja rolników jest coraz gorsza, co powoduje masowe odchodzenie z rolnictwa. Spółdzielnie tracą płynność finansową.
Handel
Mercosur – w związku z wynikiem wyborów w Brazylii, ponownie pojawiła się chęć poczynienia postępów w porozumieniu. Przygotowano dokument w sprawie porozumienia z Mercosurem, który podpisała przewodnicząca Copa Lambert. Obejmuje on sektory wrażliwe oraz podkreśla problematyczne aspekty tego porozumienia handlowego oraz kwestię spójności z unijnymi inicjatywami w zakresie zrównoważoności.
Australia – negocjacje między Unią Europejską oraz Australią posuwają się naprzód. Według wiceprzewodniczącego Dombrovskisa, planowane jest osiągnięcie porozumienia pod koniec lata następnego roku.
Podczas posiedzenia Cogeca odbyło się spotkanie online z biurem negocjatorów z Australii, ze strony Australii uczestniczył Andrew Jacenko (Agnieszka Maliszewska spotkała się z nim w Polsce w listopadzie, Polska była jednym z dwóch krajów UE, które zostały wybrane przez Australię w ramach ostatniej rundy negocjacji i pobytu negocjatorów w Europie).
Australia produkuje około 9 mln ton produktów mlecznych i eksportuje około 70%. Unijny sektor mleczarski oczekuje, że w przyszłości eksport do Australii wzrośnie. Ustępstwa w ramach negocjacji o wolnym handlu w zakresie produktów mlecznych muszą zależeć od ustępstw ze strony australijskiej, w tym taryfy i bariery pozataryfowe.
Europejski sektor mleczarski ma następujące priorytety dotyczące umowy między UE i Australią:
- eliminacja taryf przy eksporcie dla produktów objętych kodami HS: 0405 (masło), 0406 (ser), 1901 (przetwory spożywcze o zawartości mleka więcej niż 50%), 2106 (przetwory spożywcze)
– umowa weterynaryjna dotycząca barier pozataryfowych.
Podczas rozmów z Cogeca podkreślane były aspekty fitosanitarne w umowie o wolnym handlu. Na bariery te strona australijska patrzy w kontekście problemów technicznych. Oczywiście w centrum uwagi znajdują się oznaczenia geograficzne produktów mleczarskich w szczególności.
Kolejna runda negocjacji planowana jest na luty – marzec 2023, zaś finał negocjacji na druga połowę 2023 roku.
Sytuacja w WTO oraz OECD – spotkanie ministrów rolnictwa odbyło się na początku listopada i głównie dotyczyło bezpieczeństwa żywnościowego. Podczas dyskusji ministrowie skupili się na kwestii przełomowych rozwiązań, których pilnie potrzebuje sektor rolniczy, aby sprostać wyzwaniom, z którymi zmierzy się rolnictwo oraz systemy żywnościowe. Pod koniec posiedzenia podpisano deklarację, która uwzględnia kluczowe punkty informacyjne na temat aktualnej sytuacji rolnictwa.
Bezpieczeństwo żywnościowe
W kwestii bezpieczeństwa żywnościowego 22 czerwca, kiedy opublikowany został „pakiet przyrodniczy”, wiceprzewodniczący wykonawczy Timmermans oraz komisarz Kyriakides ogłosili „rozpoczęcie złożonej analizy czynników bezpieczeństwa żywnościowego, biorąc pod uwagę wszystkie ich wymiary” – po posiedzeniu grupy doradczej ds. zrównoważoności systemów żywnościowych 18 października oraz spotkaniu europejskiego mechanizmu gotowości i reagowania na kryzysy związane z bezpieczeństwem żywnościowym (EFSCM). 14 listopada, DG SANTE oraz DG AGRI rozpoczęły konsultacje na ten temat ze stronami zainteresowanymi. W spotkaniu EFSCM uczestniczyła Pierwsza Wiceprzewodnicząca Cogeca Agnieszka Maliszewska (powołanie do grupy z ramienia Cogeca).
Copa-Cogeca opracowała dokument stanowiący wkład w bezpieczeństwo żywnościowe F2F.
Komisja powinna przedstawić nieoficjalny dokument w świetle zbliżającej się konferencji na temat perspektyw.
Nawozy
50% światowej produkcji żywności zależy obecnie od stosowania nawozów mineralnych. W jesiennej prognozie krótkoterminowej, Komisja uznała, że susze oraz wysokie ceny nawozów, w wyniku których zmniejszyła się częstotliwość aplikacji, doprowadziły do niższych plonów podczas zbiorów 2022/2023. Copa i Cogeca liczą na wprowadzenie krótkoterminowych rozwiązań, aby poradzić sobie z niedoborem oraz rosnącymi cenami nawozów, które są spowodowane wojną w Ukrainie.
9 listopada opublikowano komunikat Komisji dotyczący dostępności oraz przystępności cenowej nawozów, skierowany do Rady i Parlamentu Europejskiego. Komunikat nie przedstawił żadnych nowych środków oprócz stworzenia przez DG AGRI obserwatorium rynku nawozów, które ma funkcjonować od 2023 r. Była to jedna z próśb Copa-Cogeca, która miała na celu polepszyć przejrzystość rynku nawozów. W dalszym ciągu oczekuje się rozporządzenia Rady w sprawie zniesienia ceł importowych nałożonych na bezwodny amoniak i mocznik. Z tego względu Komisja apeluje o szybkie jego przyjęcie.
Sytuacja energetyczna
Komisja opublikowała nowy nadzwyczajny pakiet energetyczny, aby odpowiedzieć na wysokie ceny gazu w UE oraz zagwarantować bezpieczeństwo dostaw zimą. Ogólne podejście propozycji jest spójne z „refleksjami Copa-Cogeca na temat kryzysu energetycznego oraz jego konsekwencji dla europejskiej społeczności rolniczej”.
Rada Energii ogólnie z zadowoleniem przyjęła główne założenia propozycji oraz podkreśliła potrzebę szybkiego podjęcia skoordynowanych wysiłków na poziomie europejskim w duchu solidarności. Ministrowie energii zgodzili się, że wszystkie podjęte środki muszą przyczynić się do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw, prowadzić do niższych cen energii dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw w UE, zachęcając do ograniczenia popytu oraz chroniąc integralność jednolitego rynku, zmierzając w kierunku celu osiągnięcia neutralności klimatycznej UE do 2050 r.
Komisja przedstawiła wniosek ustawodawczy, aby objąć zawyżone ceny gazu ziemnego poprzez ograniczenie cen rozliczeniowych za energetyczne instrumenty pochodne w wirtualnym punkcie obrotu Title Transfer Facility (TTF), co stanowi poziom odniesienia wykorzystywany ogólnie w UE, w pewnych okolicznościach. Jako środek tymczasowy, wniosek ustawodawczy będzie ograniczał się do jednego roku od 1 stycznia 2023 r. z możliwością przedłużenia na podstawie przeglądu do 1 listopada 2023 r. Uruchomienie tej redukcji będzie miało miejsce tylko, jeżeli Europejska Agencja ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER) stwierdzi, że spełnione zostały dwa warunki:
- cena rozliczeniowa za energetyczne instrumenty pochodne energii wykracza poza 275 euro na okres dwóch tygodni
- europejski wskaźnik cen kasowych gazu TTF opublikowany przez Europejską Giełdę Energii (EEX) wynosi o 58 euro więcej niż cena referencyjna za skroplony gaz ziemny (LNG) w ciągu ostatni 10 dni sesyjnych przed końcem wspomnianego okresu dwóch tygodni.
W trakcie posiedzenia Copa i Cogeca Lopez Lledo z dyrekcji ds budżetu zaprezentował aktualną sytuację w zakresie kryzysu energetycznego. Pierwsze sygnały były już w 2021 roku, kiedy rynki zaczęły reagować na pojawiający się kryzys po covidowy. Ta sytuacja pogorszyła się po inwazji Rosji na Ukrainę. Dziś ceny energii wpływają na całą sytuację ekonomiczną w Europie i aż za 40% kosztów inflacji.
Środki regulacyjne jakie zastosowała Komisja Europejska to obniżenie podatków od energii, przekazywanie środków pomocowych do konsumentów oraz ograniczenie zysków przedsiębiorstw energetycznych.
Wskazywał, że najtańsze źródła energii to w kolejności: odnawialna, wodorowe, atom i węgiel.
Komisja przedstawiła założenia REPower EU. PCz będą mogły ubiegać się o 100% finansowania w ramach reformy sektora energetycznego. Budżet na to – 225 mld Euro.
Wyjazd i pobyt sfinansowany został ze środków Funduszu Promocji Mleka.
(Informacja Polskiej Izby Mleka)
