Raport: Branża mleczarska u progu 2016 r. Poprawa spodziewana w II półroczu
08.01.2016 -
Dopiero w drugiej części 2016 roku wzrośnie zarówno bilans popytowo-podażowy mleka na świecie, jak też ceny skupu – przekonują analitycy Banku PKO BP w raporcie „Rynek Mleka”.
Jak czytamy w raporcie Banku PKO BP, w okresie od stycznia do września 2015 r. przetwórcy mleka zatrudniający powyżej 49 osób zanotowali znaczący spadek przychodów o 13,1% w porównaniu z rokiem poprzedzającym. Poprawiła się za to rentowność. Wzrost wyniku finansowego netto (o 10,6%) wynikał m.in. z wyraźnego obniżenia kosztów oraz zakupu surowca związanych z niskimi cenami skupu mleka.
Uzyskane w efekcie zniesienia limitów produkcji zwiększenie produkcji mleka na świecie, przy ograniczonym popycie i obowiązywaniu embarga nałożonego przez Rosję, przyczyniło się do nadwyżki surowca i produktów mleczarskich oraz spadku ich cen na światowych giełdach i w Polsce. Średnia cena skupu surowca w Polsce w okresie trzech kwartałów 2015 r. obniżyła się o 19,4% r/r.
Rentowność sprzedaży netto (1,8%) poprawiła się w stosunku do analogicznego okresu 2014 r. (1,4%), nadal jednak jest niższa niż w 2013 r. (3%) ze względu na spadek cen zbytu artykułów mleczarskich.
W 2015 roku największymi producentami przetworów mleczarskich w Polsce były Mlekovita Wysokie Mazowieckie i SM Mlekpol Grajewo, które osiągnęły przychody ze sprzedaży w wysokości odpowiednio 3,8 i 3,6 mld zł.
Analitycy Banku PKO BP przewidują, że w całym 2015 r. rentowność branży pozostanie niska nawet w sytuacji spadku cen surowca, gdyż ceny zbytu przetworów mleczarskich także wykazywały tendencję spadkową. Sezonowy wzrost cen skupu mleka w ostatnim kwartale roku osłabi wyniki branży w 2015 r. Poprawy można oczekiwać w drugiej połowie 2016 r.
W okresie od stycznia do listopada 2015 r. skupiono 9,7 mld litrów mleka, o 2,4% więcej niż w analogicznym okresie 2014 r. Według danych IERiGŻ w całym 2015 r. można oczekiwać łącznego skupu mleka na poziomie 10,5 mld litrów. Jak czytamy w dalszej części raportu, w pierwszej połowie 2016 r. podaż mleka będzie ograniczana niskim poziomem cen skupu.
Korzystna koniunktura na światowym rynku mleka w 2013 r. i w pierwszej połowie 2014 r. wywindowała ceny i znacząco poprawiła opłacalność produkcji. Znaczna część producentów świadomie zwiększała produkcję, pomimo konsekwencji w postaci kar za przekroczenie przyznanych limitów. W sezonie 2014/2015 limit produkcji przekroczyło 63,5 tys. polskich rolników. Według danych Agencji Rynku Rolnego, ilość skupionego mleka wyniosła 10,5 mld kg. Krajowa kwota dostaw została zatem przekroczona o 580,3 mln kg (5,85%). Oznacza to, że Polska jest zobowiązana do zapłaty 161,5 mln euro kary (ok. 660 mln zł).
Od kwietnia 2015 r. produkcja mleka w UE przestała być limitowana. Ze zniesienia limitów zadowoleni są zwłaszcza ci rolnicy, którzy przekraczali swoje limity i płacili kary. Inaczej jest w przypadku producentów o mniejszej skali produkcji. W ich przypadku brak ograniczeń może przyczynić się do zaprzestania produkcji z uwagi na mniejszą konkurencyjność w stosunku do większych producentów. Zwiększenie produkcji surowca może być szansą dla przetwórców na wzrost eksportu artykułów mleczarskich, gdyż są one konkurencyjne cenowo na rynku unijnym poprzez niższe koszty zakupu mleka i niższe koszty pracy. Analitycy przestrzegają jednak, że wskutek zniesienia kwotowania, wzrost produkcji mleka jest spodziewany nie tylko w Polsce, ale także w Irlandii, Francji i Niemczech.
Analitycy Banku PKO BP przewidują, że ceny na krajowym rynku mleka w 2015 r. są znacząco niższe od poziomu sprzed roku. Średnia cena skupu mleka surowego w okresie styczeń-listopad 2015 r. br. wyniosła 113,11 zł/hl i była o 17,9% niższa niż w analogicznym okresie 2014 r.
Od września 2015 r. notowany jest wzrost krajowych cen skupu mleka z uwagi na sezonowy spadek podaży surowca, a także ze względu na wzrost cen trwałych przetworów mlecznych na świecie, jednak nie osiągają one poziomu sprzed roku. Według danych GUS w listopadzie 2015 r. za 100 litrów mleka krajowi producenci uzyskiwali przeciętnie 113,20 zł, co stanowiło 0,9% więcej niż w październiku br., ale o 9% mniej niż przed rokiem. Jak twierdzą autorzy raportu, przekroczenia cen ubiegłorocznych można się spodziewać dopiero w drugiej połowie 2016 r.
Wzrost cen produktów mleczarskich na rynku światowym we wrześniu i w październiku 2015 r. przyczynił się do wzrostu cen w Polsce, nadal jednak produkty mleczarskie były tańsze niż w 2014 r. W listopadzie i grudniu 2015 r. nastąpiło ponowne obniżenie cen zbytu mleka, serów i masła.
Jak czytamy w raporcie Banku PKO BP, w październiku 2015 r. cena odtłuszczonego mleka w proszku przeciętnie wynosiła 7,74 zł/kg i była o 3% wyższa niż przed miesiącem, lecz o 22% niższa niż w październiku 2014 r. Według danych z zakładów objętych monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW pod koniec grudnia 2015 r. cena ukształtowała się na poziomie 7,47 zł/kg (bez VAT), a w marcu 2016 roku ma wzrosnąć do 8-8,50 zł/kg. Za ser Edamski w październiku 2015 r. płacono producentom 12,32 zł/kg (-12% r/r), a za ser Gouda 11,72 zł/kg (-13% r/r). 20 grudnia 2015 r. ceny kształtowały się odpowiednio: 10,98 zł/kg (-10% r/r) i 10,82 zł/kg (-12% r/r). Za 1 kg masła w blokach w październiku 2015 r. krajowi wytwórcy uzyskiwali przeciętnie 13,89 zł (o 0,4% mniej niż w październiku 2014). Pod koniec grudnia 2015 r. za masło w blokach producenci uzyskiwali przeciętnie 12,73 zł/kg (+0,3% r/r). Autorzy raportu przewidują, że w marcu 2016 roku cena masła w blokach kształtować się będzie na poziomie 12,80-13,50 zł/kg.
Polski rynek mleczarski jest w dużej mierze odbiciem światowych trendów. W 2015 r. na rynkach zagranicznych ceny głównych eksportowych produktów mleczarskich były niższe od notowanych przed rokiem, chociaż we wrześniu i październiku 2015 r. zanotowano wzrosty. Druga połowa listopada i grudzień 2015 r. przyniosły ponowny spadek cen.
W portach Europy Zachodniej (baza FOB) pod koniec grudnia 2015 r. za odtłuszczone mleko w proszku płacono 1813 USD/t, za pełne mleko w proszku 2325 USD/t, natomiast za tonę masła 3113 USD. Ceny były niższe zarówno w stosunku do poziomu sprzed miesiąca, jak i roku.
Analitycy dodają, że w przypadku cen detalicznych artykułów mleczarskich, w największym stopniu obniżyła się cena masła (-10,3% r/r), dojrzewających i topionych serów (-5,9% r/r) oraz serów i twarogów (-4,4% r/r). Ceny detaliczne mleka spadły r/r o 4,1%, a jogurtów o 1,6%. W stosunku do października 2015 r. ceny detaliczne wyrobów mleczarskich obniżyły się o 0,2%.
Słabsza koniunktura na światowym rynku mleka oraz przedłużone przez Rosję embargo na import produktów mleczarskich wpływa ograniczająco na krajową produkcję większości artykułów mleczarskich.
W okresie styczeń-październik 2015, w porównaniu z analogicznym okresem 2014 r., z uwagi na znacznie niższe ceny zbytu, pogorszenie opłacalności eksportu niektórych wyrobów oraz niższy popyt krajowy, produkcja wielu przetworów mleczarskich uległa obniżeniu. Dotyczyło to m.in. mleka w proszku, serów podpuszczkowych dojrzewających, jogurtów, a także śmietany. Pełnego mleka w proszku wyprodukowano 33 tys. ton (-21,7% r/r), odtłuszczonego mleka w proszku 138 tys. ton (-6,5% r/r), śmietany 299 tys. ton (-4,8% r/r), jogurtów 360 tys. ton (-3,3% r/r), a serów podpuszczkowych dojrzewających 252 tys. ton (-1% r/r). Ze względu na zwiększony popyt eksportowy produkcja mleka płynnego osiągnęła poziom 2,5 mln ton (+8,5% r/r), masła 157 tys. ton (+6,8% r/r), serów niedojrzewających i twarogów 352 tys. ton (+5,3% r/r).
W Polsce w 2014 r. zanotowano wyhamowanie wzrostowej tendencji konsumpcji mleka i jego przetworów. IERiGŻ–PIB szacuje, że w 2015 r. bilansowe spożycie mleka (łącznie z mlekiem przeznaczonym na przetwory, bez mleka przerobionego na masło), na skutek potanienia produktów mięsnych względem produktów mlecznych, może być o 2% mniejsze niż w 2014 r. i wynieść 201 litrów na osobę, natomiast w 2016 r. spożycie mleka może obniżyć się o 1% do 199 litrów.
Konsumpcja masła w 2015 r., w wyniku spadku jego cen detalicznych oraz poprawy sytuacji dochodowej gospodarstw domowych, może osiągnąć poziom 4,4 kg/osobę (+5% r/r). Podobny poziom utrzyma się w 2016 r.
Pomimo notowanego od początku 2015 r. pogorszenia koniunktury na światowym rynku mleka oraz utrzymanego przez Rosję embarga na import produktów mleczarskich, wolumen eksportu tych produktów z Polski był o 2% większy niż przed rokiem. Polskie produkty mleczarskie cieszą się popytem na rynkach zagranicznych z uwagi na ich konkurencyjność cenową.
– Eksport przetworów mlecznych w pierwszych trzech kwartałach 2015 r. zwiększył się o 2% r/r, do 2,22 mld litrów w ekwiwalencie mleka surowego, na co wpływ miał głównie znaczący wzrost eksportu mleka płynnego i śmietany (+38% r/r) oraz twarogów (+34% r/r), masła (+10% r/r), a także kazeiny i lodów (+10-13% r/r). Ze względu na rosyjskie embargo zmniejszył się wywóz serów dojrzewających i topionych (-10% r/r). W okresie trzech kwartałów 2015 r. zmniejszył się również eksport jogurtów i innych fermentowanych napojów mlecznych, mleka w proszku i suszonej serwatki (o 6-9% r/r) – czytamy w raporcie ekspertów Banku PKO BP.
Niższe ceny transakcyjne przyczyniły się do spadku wpływów uzyskanych z eksportu produktów mleczarskich o 17% r/r, do 1,3 mld euro, pomimo zwiększenia wolumenu sprzedaży zagranicznej. Udział krajów UE w strukturze eksportu produktów mleczarskich w ujęciu wartościowym zwiększył się z 66% w okresie styczeń-wrzesień 2014 do 73% w 2015 r. Masło eksportowano głównie do Niemiec, Holandii, Czech, Słowacji, Francji i Rumunii, natomiast odtłuszczone mleko w proszku znajduje nabywców głównie w Algierii, Wietnamie, Meksyku, Ghanie, Chinach.
W 2016 r. możliwy jest niewielki (kilkuprocentowy) wzrost wartości obrotów handlowych przetworami mleczarskimi w porównaniu z 2015 r. pod wpływem zwiększenia wolumenu sprzedaży za granicę, w tym do krajów rozwijających się, oraz wzrostu cen artykułów mleczarskich na świecie.
(08.01.2016 za portalspozywczy.pl/PKO BP)
