Ubezpieczenia w przemyśle spożywczym – vademecum informacji o ubezpieczeniach dla członków zarządów i osób zajmujących się ubezpieczeniami – c.d.
Ubezpieczenia OC – Wycofanie Produktu z Rynku
Do wycofania produktu z rynku dochodzi z różnych przyczyn, są to: błędy w procesie produkcji, zamiana komponentów lub błędy na etapie pakowania. Najczęściej produkty zostają „skażone” przez odłamki szkła, metalu, bakterie lub środki czyszczące.
Faktyczne lub domniemane uszkodzenia produktu, czy też groźby związane z produktem, w rezultacie powodują, że produkt nie nadaje się do spożycia i stwarza zagrożenie dla zdrowia, życia lub bezpieczeństwa. Niekiedy skażenie produktu jest wynikiem celowego działania np. pracownika, który chce zaszkodzić Firmie. Nie jest to w Polsce ubezpieczenie powszechnie kupowane. Jednak przemysł spożywczy jest nim coraz bardziej zainteresowany. Ubezpieczenie to zapewnia ochronę w zakresie kosztów związanych z wycofaniem produktu z rynku. Ten rodzaj kosztów jest wyłączony z odpowiedzialności Ubezpieczyciela w polisach odpowiedzialności cywilnej z rozszerzeniem OC za produkt.
W branży ubezpieczeniowej produkt ten nazywa się Ubezpieczeniem Kosztów Wycofania z Obrotu Produktu Niebezpiecznego tzw. Product Recall. Ubezpieczenie to można kupić zawierając uprzednio polisę OC z rozszerzeniem o Ubezpieczenie Produktu. W każdej, prawidłowo zarządzanej Firmie, powinna istnieć i być znana procedura wycofania produktu z rynku.
Wycofanie produktu z rynku może być wykonane w sposób bardzo dyskretny, gdy producent kontaktuje się bezpośrednio z zagrożonymi odbiorcami. Po nagłośnieniu sprawy w mediach jest to oczywiście niemożliwe. W naszym kraju wycofanie produktów niebezpiecznych musi być poprzedzone pismem wysłanym do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta z informacją o podjętych działaniach, stąd też nie zawsze możliwe jest wycofanie takiego produktu w sposób dyskretny.
Ubezpieczenie Product Recall jest kupowane z różnych względów:
- Kontrahenci wymagają posiadania takiego ubezpieczenia, szczególnie przy kontraktach eksportowych.
- Firmy z branży spożywczej dążą do zwiększania eksportu. Wynika to z sytuacji gospodarczej branży.
- Ochrona interesów Firmy.
- Świadomość konsumentów w zakresie ich praw ciągle rośnie.
- Regulacje prawne w UE i w Polsce coraz bardziej zmierzają w kierunku większej ochrony konsumenta.
Przedmiotem ubezpieczenia są koszty poniesione przez Ubezpieczoną Firmę przy wycofywaniu produktu z rynku wyszczególnione w OWU. Zwykle wycofanie produktu niebezpiecznego z rynku związane jest z kosztami:
- Badań zleconych przez organ nadzoru w celu określenia istoty zagrożeń związanych z wadliwym produktem.
- Dotarcia do firm i osób faktycznie posiadających produkt, jeśli zostaną podjęte działania związane z jego wycofaniem.
- Poinformowania opinii publicznej o niebezpiecznym produkcie.
- Odbioru produktu.
- Zniszczenia produktu, jeśli jest to konieczne.
- Obrony prawnej (dotyczy roszczeń odbiorcy w przypadku wycofania przez osobę trzecią)
Możliwe jest rozszerzenie zakresu ubezpieczenia o inne koszty np. zwrot kosztów produkcji i utraconego zysku (z produktów wycofanych z obrotu, produktów jeszcze niedostarczonych).
Ubezpieczenie to jest potrzebne zarówno firmom produkującym żywność, jak i dystrybutorom (zgodnie z prawem obie grupy podmiotów odpowiadają za bezpieczeństwo produktów oferowanych konsumentom).
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej władz spółek kapitałowych i spółdzielni (Ubezpieczenie D&O)
Ubezpieczenie D&O (odpowiedzialności cywilnej członków władz spółek) jest stosunkowo mało popularne wśród członków władz spółek. Wynika to z braku wiedzy na temat tego ubezpieczenia oraz faktu, że w powszechnym mniemaniu ubezpieczenie takie jest przeznaczone dla dużych spółek giełdowych, gdzie różnego rodzaju nieprawidłowe działania władz narażają takie spółki na znaczne straty.
Akty Prawne regulujące odpowiedzialność władz spółdzielni i spółek kapitałowych to:
- Prawo spółdzielcze.
- Kodeks spółek handlowych.
- Umowa bądź statut spółki, spółdzielni.
- Regulamin spółki kapitałowej/spółdzielni.
- Oraz inne przepisy regulujące odpowiedzialność członków władz lub dyrekcji na zasadach określonych w kodeksie cywilnym.
Po analizie w/w aktów prawnych sytuacja wygląda inaczej. Nawet w małych spółkach i spółdzielniach zdarzają się takie same błędy i uchybienia w zarządzaniu jak w dużych firmach. Art.58 Ustawy Prawo Spółdzielcze określa to jasno: „Członek zarządu, rady oraz likwidator odpowiada wobec spółdzielni za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu spółdzielni, chyba że nie ponosi winy.”
W spółdzielniach i spółkach kapitałowych to Zarządy i Rady Nadzorcze zarządzają sprawami spółdzielni (spółki) i sprawują nad nią nadzór. Wykonywanie tych obowiązków pociąga za sobą dużą odpowiedzialność, a błędne decyzje mogą mieć bardzo dotkliwe konsekwencje finansowe dla tych osób. Członkowie organów kierujących spółką odpowiadają całym swoim prywatnym majątkiem za szkody majątkowe wyrządzone firmie, akcjonariuszom, udziałowcom oraz osobom trzecim. Popełniane błędy i uchybienia w zarządzaniu to: straty handlowe firmy, nadużycie zaufania, spory pracownicze, szkody majątkowe tzw. czyste straty finansowe – czyli szkody niestanowiące ani niewynikające ze szkód w mieniu lub na osobie. W ramach odpowiedzialności cywilnej za czyste straty finansowe Ubezpieczyciel odpowiada zarówno za straty rzeczywiste, jak i za utracone korzyści (utratę oczekiwanego zysku). Wachlarz potencjalnych roszczeń może być bardzo obszerny. Z reguły takie spory i roszczenia mają swój epilog w długotrwałym i kosztownym postępowaniu przed sądem powszechnym.
Rozwiązaniem jest, tak jak na całym świecie, ubezpieczenie D&O. Ubezpieczenie to zapewnia członkom władz Spółdzielni (spółki) – zarządowi, radzie nadzorczej, a także prokurentom i pracownikom szczebla kierowniczego oraz ich rodzinom – ochronę przed roszczeniami, pozostającymi w związku z wykonywaną przez nich funkcją. Posiadanie polisy D&O umożliwia również pokrycie dużych kosztów specjalistycznej ochrony prawnej we wszelkiego typu postępowaniach przeciwko ubezpieczonym (także karnych i administracyjnych), łącznie z poręczeniem majątkowym i kosztami odzyskania dobrego imienia. Polisa zapewnia pokrycie należnej poszkodowanemu (w tym spółce) kwoty odszkodowania, w tym także kar i grzywien.
Jest też jeszcze jeden aspekt, który zaczynają brać pod uwagę władze firm kupujących to ubezpieczenie. Jest to mianowicie wzrost wiarygodności firmy w oczach kontrahenta, jeżeli ma on informację o posiadaniu przez członków władz spółki ubezpieczenia D&O. Stanowi to w gruncie rzeczy swoistą gwarancję wypłacalności.
Cena tego ubezpieczenia zależy od wielu czynników. Firmy Ubezpieczeniowe wnikliwie analizują dokumenty finansowe przedsiębiorstwa, zarówno te, które przedstawiają obecny stan finansów, jak i te sprzed kilku lat, które mówią o historii spółki. Towarzystwo Ubezpieczeń sprawdza też, czy w przeszłości pojawiały się jakieś roszczenia wobec członków zarządu oraz czy spółka toczyła procesy z pracownikami. Badane są powiązania kapitałowe przedsiębiorstwa. Oczywiście analizowane jest też doświadczenie członków zarządu. Suma ubezpieczenia (gwarancyjna) ustalana jest indywidualnie. Zazwyczaj im większa spółka, tym wyższa jest również suma ubezpieczenia. Wielkość sum ubezpieczenia (sum gwarancyjnych) w Polsce standardowo zawiera się w przedziale od kilkudziesięciu tysięcy do kilku milionów złotych. Ostateczna cena ubezpieczenia zależy od jego zakresu, wyłączeń odpowiedzialności Ubezpieczyciela i wielkości sumy gwarancyjnej.
Problemem również mającym wpływ na sprzedaż polis D&O w Polsce jest sprawa uregulowań podatkowych. Jeśli Firma zawrze ubezpieczenie dla poszczególnych osób wymienionych w dokumencie ubezpieczeniowym imiennie, to Urzędy skarbowe traktują składkę, jaką płacą firmy za polisy D&O menedżerów, jako ich przychód, uważając, że jako taki powinien podlegać opodatkowaniu. Aby tego uniknąć umowa ubezpieczenia powinna obejmować ochroną automatycznie wszystkich powołanych w okresie ubezpieczenia członków władz lub dyrekcji, bez konieczności ich dodatkowego zgłaszania do ubezpieczenia. Zgłoszenia nowych Ubezpieczonych należy dokonywać wyłącznie w celach informacyjnych. Taki zapis zmienia sytuację prawną. Członkowie zarządów i rad nadzorczych nie uzyskują przychodu w związku z wykupieniem przez spółkę/spółdzielnię ubezpieczenia D&O. Jest to dla nich korzystne ze względów podatkowych. (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 kwietnia 2010 r. (III S.A./Wa 2039/09.
Zarząd Firmy mleczarskiej, dla własnego bezpieczeństwa, powinien zlecać audyt wszystkich zawartych ubezpieczeń. Nasz konsultant, jako niezależny specjalista, może taki audyt wykonać.
Krzysztof Zaworowski
kbz@bbuepsilon.pl
