Polscy pacjenci i opiekunowie coraz bardziej świadomi wpływu odżywiania na proces leczenia i rekonwalescencji w chorobach onkologicznych

W Polsce aż 86% opiekunów osób z nowotworami zaobserwowało wśród chorych bliskich utratę masy mięśniowej, a 78% utratę masy ciała – wynika z badania „Opiekunowie i odżywianie” przeprowadzonego przez Ipsos. Może to wpływać na skuteczność walki z chorobą. Wsparciem może okazać się zalecone przez lekarza żywienie medyczne, którego zalet świadoma jest coraz większa część społeczeństwa. Przypadający na 4 lutego Światowy Dzień Walki z Rakiem to doskonały pretekst, aby przyjrzeć się wyzwaniom, z którymi mierzą się osoby chore oraz ich aktywnie uczestniczący w procesie leczenia i rekonwalescencji opiekunowie.
Obchodzony w tym roku po raz 25. Światowy Dzień Walki z Rakiem to moment zwrócenia się w stronę wyzwań, z którymi borykają się zarówno osoby chore, jak i ich bliscy towarzyszący im na co dzień w walce o zdrowie. Jak wynika z badań, w tym również z badania „Opiekunowie i odżywianie”[1], jednym z problemów jest kwestia żywienia. Tylko w Polsce 96% badanych wyraża zaniepokojenie utratą masy ciała bliskich cierpiących na choroby nowotworowe. – Pomoc pacjentom onkologicznym ma wiele wymiarów. Znaczna część opiekunów zapewnia swoim bliskim w tym trudnym momencie wsparcie emocjonalne i swoje towarzystwo. Często przejmują także część domowych obowiązków, by odciążyć chorych. Na trzecim miejscu wśród obowiązków związanych z opieką wskazywany jest jeden z kluczowych – z perspektywy leczenia – aspektów, czyli żywienie. W wielu przypadkach to właśnie domownicy odpowiadają za przygotowywanie posiłków, które często, z uwagi na dolegliwości dotykające osoby z nowotworami, nie są w pełni spożywane – wskazuje Artur Ludwiczak, dyrektor zarządzający Nutricia Polska.Jak wynika z badania Ipsos „Opiekunowie i odżywianie” przeprowadzonego na zlecenie Danone, wskaźnik osób, których bliscy korzystali ze wsparcia żywieniem medycznym w chorobie nowotworowej, wyniósł – dla respondentów z Polski – 44%. Jednak w 83% przypadków żywienie medyczne stosowane było jedynie w momencie terapii, rzadziej zaś w czasie rekonwalescencji (17%) czy w czasie diagnostyki (27%). Tymczasem odpowiednie odżywianie organizmu nawet już w momencie diagnozy, a także po zakończonym leczeniu może być najbardziej efektywne w kontekście leczenia i dalszej rekonwalescencji.
Skala niedożywienia
W 2023 r. 64% przebadanych przez Ipsos Europejczyków, w tym 71% Polaków, przyznało, że w trakcie choroby nowotworowej miewa problemy związane z jedzeniem. W konsekwencji może to skutkować pogorszeniem stanu odżywienia. Warto jednak zauważyć, że ryzyko niedożywienia dotyczy nie tylko pacjentów onkologicznych – szacuje się, że w Europie jest to 33 mln pacjentów we wszystkich grupach wiekowych, zarówno tych przebywających w szpitalach, jak i w domach. Jak pokazały dane z raportu EconMed przygotowanego na zlecenie Nutricia Polska pt. „Nieprawidłowy stan odżywienia po zakończeniu leczenia szpitalnego – ocena konsekwencji zdrowotnych”, 1/3 pacjentów w Polsce jest niedożywionych już w momencie przyjęcia do szpitala. Tymczasem stan odżywienia ma kluczowy wpływ na proces leczenia i rekonwalescencji, a jego konsekwencje są wielopoziomowe. Do nich zalicza się częstsze występowanie powikłań, zwiększenie ryzyka wystąpienia zakażeń i odleżyn, obniżenie jakości życia pacjentów, zmniejszenie tolerancji stosowanej terapii, co może prowadzić do jej wydłużenia lub przerwania, wydłużenie czasu rehabilitacji czy zwiększenie śmiertelności.
Niedożywienie generuje także niepokojące problemy psychiczno-społeczne, jak np. poczucie smutku, rezygnacja ze spotkań z ludźmi czy dotychczasowego hobby. Pokazują to m.in. badania dotyczące chorych onkologicznie, np. Ipsos Cancer Study przeprowadzone w 2023 roku na zlecenie Nutricia. Nie bez znaczenia jest także większa częstotliwość hospitalizacji i dłuższy pobyt w szpitalu, co wiąże się ze wzrostem kosztów leczenia.
– Żywienie powinno być integralną częścią opieki nad chorymi, elementem wspierającym proces leczenia i rekonwalescencji już od momentu diagnozy. Pamiętajmy jednak, że to lekarz, znając stan zdrowia pacjenta i jego potrzeby, decyduje o zastosowaniu odpowiedniego wsparcia żywieniowego. Naszą odpowiedzialnością jako producenta, jest zaś dostarczenie narzędzi, które lekarz może wykorzystać w swojej pracy, by w możliwie najlepszy sposób wesprzeć pacjentów – dodaje Artur Ludwiczak. Jeśli pacjent nie jest w stanie dostarczyć składników odżywczych do organizmu z tradycyjną dietą, szansą na podniesienie jakości żywienia pacjentów niedożywionych lub zagrożonych niedożywieniem jest żywność specjalnego przeznaczenia medycznego oferowana przez Nutricia Polska, w tym żywność do podaży doustnej oraz dojelitowej. Firma zapewnia pacjentom również sprzęt do podaży żywienia dojelitowego oraz usługę żywienia dojelitowego w warunkach domowych, a także prowadzi liczne działania edukacyjne w tym zakresie.
Rola odpowiedniego odżywienia organizmu
Badania pokazują, że w przypadku chorób nowotworowych objawy niedożywienia lub wyniszczenia występują u 30-85% pacjentów, a u 5-20% chorych wyniszczenie jest bezpośrednią przyczyną zgonu. U niektórych konieczne jest wdrożenie specjalistycznego żywienia dojelitowego. Optymizmem napawać może jednak fakt, że świadomość w tym zakresie wzrasta, a żywność specjalnego przeznaczenia medycznego staje się coraz częściej integralnym elementem procesu leczenia. Widać to np. w przypadku pacjentów onkologicznych.
Według badania „Opiekunowie i odżywianie” w Polsce już 43% opiekunów osób chorych oraz 44% opiekunów osób zmagających się z chorobą nowotworową deklaruje spożywanie przez swoich podopiecznych żywności medycznej.
– To więcej niż w całej badanej próbie, gdzie sięganie po tego typu produkty zadeklarowało 39% opiekunów osób chorych. Może to oznaczać, że świadomość na temat żywienia w chorobie jest w Polsce wyższa, zarówno wśród lekarzy, którzy zalecają spożycie żywności medycznej, jak i pacjentów czy ich opiekunów. Cieszy również fakt, że w Polsce odsetek pacjentów sięgających po żywność specjalnego przeznaczenia medycznego rośnie. W badaniu przeprowadzonym w 2023 roku zaledwie 32% pacjentów onkologicznych w Polsce deklarowało korzystanie z tego typu produktów. Wierzymy, że wskaźnik ten nadal będzie wzrastać – wskazuje Artur Ludwiczak. – Chcemy wykorzystywać swoją pozycję lidera wśród producentów żywności medycznej w Polsce do ciągłego edukowania pacjentów, ich opiekunów i całego społeczeństwa o tym, jak ważną rolę odgrywa żywienie w trakcie leczenia. Robimy to m.in. poprzez kampanie edukacyjne, np. „Żywienie medyczne – Twoje posiłki w walce z chorobą” realizowaną przez Fundację Nutricia. Stale monitorujemy sytuację osób chorych, np. przeprowadzając badania, aby jak najlepiej odpowiadać na potrzeby pacjentów i wspierać ich w tych trudnych chwilach. Prowadzimy też inwestycje, wpływające na bezpieczeństwo żywnościowe pacjentów – podsumowuje.
Nutricia Zakłady Produkcyjne w Opolu, znane dotąd z produktów dla niemowląt i małych dzieci, dzięki wartej 230 mln zł inwestycji, rozpoczną wkrótce działalność w zupełnie nowym obszarze produktów do żywienia dojelitowego, które były dotychczas sprowadzane z zagranicy. Przyczyni się to do zwiększenia bezpieczeństwa żywnościowego kraju. Produkty będą trafiały zarówno do Polski, jak i do 46 krajów na świecie, z czego 87% to kraje europejskie. Dzięki temu Nutricia Polska stanie się jedyną firmą na rynku żywienia dojelitowego, której produkty powstają lokalnie. Produkty do żywienia dojelitowego są przeznaczone dla pacjentów, którzy nie są w stanie przyjmować pokarmów drogą doustną, w tym pacjentów onkologicznych, którzy nie są w stanie pokryć zapotrzebowania swojego organizmu na składniki odżywcze poprzez tradycyjną dietę.