Przegląd Mleczarski 4/2024 - Składniki mleka ważną strategią rozwoju żywności nie tylko w 2024 roku

Przegląd Mleczarski 4/2024 - Składniki mleka ważną strategią rozwoju żywności nie tylko w 2024 roku

Trendy w żywności, napojach i żywieniu są wynikiem oddziaływania wielu globalnych mechanizmów.

Strategie rozwoju żywności i żywienia
Jednym z głównych czynników są megatrendy, o których decydują uwarunkowania polityczne, ekonomiczne, socjologiczne, środowiskowe, technologiczne napędzające zmiany w wymiarze globalnym. Megatrendy obejmują strategie rozwoju w odniesieniu do kondycji planety, zdrowia populacji, kosztów życia i oddziaływania technologii.
Na rynek żywności i napojów wpływają również trendy konsumenckie. Makrotrendy, takie jak: styl życia, postawy i nawyki konsumpcyjne czy sposób bycia na rynku żywności przejawiają się w dbałości o zdrowie, zdrowym stylem życia, czerpaniem przyjemności, życiem skoncentrowanym na domie oraz wysokim znaczeniem więzi z przyjaciółmi, rodziną i społecznością [2].
Aby przewidzieć przyszłe kierunki rozwoju globalnego rynku żywności i napojów, analitycy dogłębnie śledzą znaczenie dla konsumenta cech produktu, składników i oświadczeń na opakowaniu danej kategorii produktów wprowadzanych na rynek. Wszystkie te uwarunkowania wyznaczają kierunek przyszłych innowacji w branży żywności i napojów [2].
Konsumenci oczekują, że produkty żywieniowe zaspokoją rosnącą liczbę ich szybko zmieniających się potrzeb. Aby określić możliwości i pomóc producentom w wyznaczeniu kierunku rozwoju nowych lub doskonalenia istniejących produktów, wiele firm i platform analitycznych, a także przedsiębiorstw produkcyjnych identyfikuje, a następnie interpretuje zachowania konsumentów w przestrzeni sytuacji społeczno-politycznej i określa ramy najważniejszych trendów, które trwają lub pojawiają się w przyszłości.
Aktualnie duża grupa konsumentów aktywnie poszukuje zaleceń czy wskazówek żywieniowych, szczególnie w obszarach: odporności, zdolności poznawczych, dobrego samopoczucia fizycznego i emocjonalnego, tęskniąc jednocześnie za produktami zdefiniowanymi jako „prawdziwa żywność" lub wyróżniającymi się referencjami „naturalny” [3].
Dostosowanie oferty przedsiębiorstw spożywczych do rzeczywistych oczekiwań i potrzeb konsumentów jest podstawą sukcesu, ale to czego chcą konsumenci – ewoluuje. W raporcie New Nutrition Business [4] w tegorocznych, głównych kierunkach rozwoju żywności, żywienia i zdrowia, wyodrębniono, podobnie jak w latach ubiegłych [5], 5 megatrendów, do których należą:
  1. dobre samopoczucie i zdrowie metaboliczne,
  2. fragmentacja przekonań zdrowotnych,
  3. naturalnie funkcjonalny,
  4. przekąski w sercu strategii,
  5. zrównoważony rozwój.
10 najważniejszych trendów rozwoju na 2024 r., wskazanych w tym raporcie to:
  1. zdrowie układu trawiennego jest zróżnicowane,
  2. węglowodany ‒ zdrowsze i w mniejszej ilości,
  3. wygodniejsze produkty roślinne,
  4. białko zwierzęce ma moc,
  5. białko roślinne,
  6. pojawiają się produkty korzystnie oddziałujące na poziom cukru we krwi,
  7. nowe spojrzenie na tłuszcz,
  8. nastrój i umysł,
  9. odkrycie zdrowia hormonalnego,
  10. wyzwania związane z żywnością klasyczną i ultra przetworzoną (UPF) [4].
Kerry Health and Nutrition Institute na rok 2024 zaprezentował jeden megatrend ‒ zrównoważone odżywianie i 10 kluczowych trendów w dziedzinie zdrowia i odżywiania uwzględniających:
  1. zdrowie kobiet,
  2. poznanie,
  3. sen i stres,
  4. mikrobiom ‒ poza zdrowiem układu trawiennego,
  5. odżywianie w przystępnej cenie,
  6. redukcja sodu i cukru,
  7. roślinna przyszłość,
  8. regeneracja,
  9. przyszłość produkcji białka,
  10. spersonalizowane odżywianie i zdrowie oczu [6].
Do 10 głównych wyzwań stawianych przed globalnym rynkiem żywności i napojów wyłonionych z kolei przez Innova należą:
  1. składniki w centrum uwagi,
  2. pielęgnowanie natury,
  3. priorytetowe traktowanie prewencji,
  4. oparte na roślinach: wzrost liczby aplikacji,
  5. lokalność staje się globalna,
  6. bohaterowie domowej kuchni,
  7. zaangażowanie w zdrowie,
  8. oceany możliwości,
  9. gaszenie pragnienia,
  10. minimalizowanie natłoku informacyjnego [2].
Większość trendów przedstawionych w różnych raportach trwa od kilku, a nawet kilkunastu lat i częściowo została scharakteryzowana w latach ubiegłych [5, 7]. Wśród zdefiniowanych trendów natomiast można wyróżnić kilka strategii zupełnie nowych, a mianowicie:
  1. pielęgnowanie natury,
  2. odżywianie w przystępnej cenie,
  3. lokalność staje się globalna,
  4. prewencja,
  5. produkty korzystnie oddziałujące na poziom cukru,
  6. zdrowie kobiet,
  7. zdrowie hormonalne,
  8. zdrowie oczu,
  9. składniki w centrum uwagi [2, 4, 6].
 Pielęgnowanie natury z troską o bezpieczeństwo żywnościowe i zdrowie konsumenta
Z analizy trendów przeprowadzanej przez Innova wynika, że w ostatnich latach troska konsumentów o planetę wyprzedziła obawy o populację i stała się kwestią numer jeden. Analitycy wskazują na potrzebę podejmowania, z większym wysiłkiem, zobowiązań i działań biznesowych w kierunku ochrony natury, w tym lasów czy zmniejszenie zużycia wody. Marki i firmy coraz częściej wykorzystują etykiety, aby informować konsumentów o swoich inicjatywach proekologicznych [2].
Zrównoważony rozwój i działania na rzecz środowiska, można podzielić na cztery obszary. Dwa obszary obejmują segmenty związane z rolnictwem regeneracyjnym oraz upcyklingiem. Trzeci, powiązany z nim obszar kładzie nacisk na ogólną przejrzystość działań „od pola do stołu", w powiązaniu z etycznymi i odpowiedzialnymi źródłami zaopatrzenia. W czwartym, kluczową domeną działalności i zainteresowania pozostają opakowania. Patrząc w przyszłość, przewiduje się większą aktywność przetwórców w każdym z wyszczególnionych obszarów. Zrównoważone źródła zaopatrzenia dotyczą wszystkich czterech wskazanych aspektów zrównoważonego rozwoju. Mają one istotne znaczenie dla konsumentów, którzy uznają, że żywność powinna być produkowana i dostarczana w sposób przyjazny dla ludzi, społeczeństw i planety. Niezwykle ważnym zagadnieniem jest upcykling składników, ponieważ odnosi się do odpadów, które w łańcuchu dostaw wynoszą ok. 40%. Konsumenci chcą opakowań w 100% pochodzących z recyklingu, a nie nadających się do recyklingu [8].
Konsumenci skłaniają się ku producentom i markom, których transparentność działania można śledzić i jest ona rzeczywista i rzetelna. Aby zapewnić pełną przejrzystość działania, producenci żywności powinni skupić uwagę nie tylko na bezpośrednich łańcuchach dostaw, ale także na swoich podwykonawcach i poddostawcach, którym należy przedstawić korzyści z działań w zakresie zrównoważonego rozwoju, dzięki którym możliwe jest ograniczenie ryzyka niepowodzenia innowacji produktowych czy procesowych.
Wszystkie firmy spożywcze mają świadomość znaczenia rolnictwa regeneracyjnego i lokalnych zasobów dla przyszłości dostaw żywności. Z badań NYU Stern Center for Sustainable Business [8] wynika, że konsumenci popierają współpracę producentów z lokalnymi rolnikami. W obliczu wielu kryzysów (klęski żywiołowe, choroby, napięcia geopolityczne, działania wojenne), które zwiększyły zagrożenie stabilności systemu żywnościowego, działania w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego powinny być bardziej skupione na możliwościach lokalnych. W najbliższym czasie należałoby zwiększyć inwestowanie w innowacyjne lokalne rozwiązania, mające na celu optymalizację łańcuchów dostaw żywności i zwiększenie ich ciągłości, eliminując podatność na zakłócenia [1]. Pracując nad rozwojem systemów żywnościowych i wzorców konsumpcji, które są zdrowsze, akceptowane społecznie i generują pozytywny wpływ na środowisko, producenci winni angażować się w opracowywanie prozdrowotnych rozwiązań produktowych, przystępnych cenowo i dostępnych dla całego społeczeństwa [1, 6].
Wykorzystując lokalne źródła zaopatrzenia wytwórcy żywności mogą osiągnąć korzystną pozycję konkurencyjną z uwagi na niższe koszty dostaw i ich stabilność, ale także bardzo ważne i dobrze postrzegane działania na rzecz środowiska lokalnego i ekologii. Coraz większe uznanie zyskuje związek między systemami żywnościowymi a naturą i rdzenną ludnością. Do receptur żywności z całego świata można włączać znane, o dobrze scharakteryzowanej jakości, składniki pochodzące z najbliższego otoczenia. W tym wymiarze lokalność staje się globalna. Z powodzeniem można połączyć okazję do lokalnej dumy z ekscytacją żywnością z innych rejonów świata czy daniami kuchni międzynarodowej. Nie zastąpi to popularności tradycyjnych, lokalnych menu, ale rozszerzy je na nowe obszary [2, 6].
Według danych Innova [2], ostatnie lata wzmożonych konfliktów w wielu rejonach świata nie osłabiły apetytu konsumentów na jedzenie pełne eksperymentów, a dwie trzecie z nich twierdzi, że są otwarci na próbowanie nowych produktów i dań kuchni globalnej. Rola rdzennej ludności i lokalnych społeczności z tradycyjną wiedzą i praktykami okazują się nieocenione w zachowaniu różnorodności biologicznej, przy jednoczesnym wspieraniu zrównoważonych praktyk rolniczych [1].
Badania wskazują, że niektórzy konsumenci są skłonni zapłacić więcej za żywność o mniejszym wpływie na środowisko, jednak odsetek populacji, która może sobie na to pozwolić, w obecnej sytuacji ekonomicznej, pozostaje nadal niewielki. Dla dużej grupy konsumentów cena pozostaje głównym priorytetem, nie mniej popyt na zdrową żywność pozostaje wysoki. Aktywność producentów powinna koncentrować się również na innowacjach w kierunku zapewnienia „przystępnego cenowo odżywiania" z uwzględnieniem nowych składników żywności i napojów, które zagwarantują korzyści zdrowotne, ale po niższych kosztach [6].
Dialog na temat zdrowia publicznego dotyczący, żywności i żywienia ewoluuje, od skupienia się na samym dostarczaniu kalorii do zapewnienia wszystkim grupom konsumentów dostępu do wysokiej jakości, pożywnej żywności, która pozwoli im osiągnąć pełny potencjał i harmonijne funkcjonowanie. Jednak rośnie świadomość, że nawet dostęp do pożywnej żywności nie wystarczy, ponieważ społeczne determinanty zdrowia, do których zalicza się warunki w jakich ludzie żyją, uczą się, pracują, bawią i gromadzą się, również w znaczący sposób wpływają na ogólny stan zdrowia i jakość życia [9].
Chociaż zrównoważony rozwój i odpowiedzialność środowiskowa producentów żywności są zagadnieniami nagłaśnianymi dopiero od kilku lat, to w wielu raportach analizujących i identyfikujących trendy, ze względu na doniosłość, plasują się na pierwszym miejscu i traktowane są priorytetowo. Grupa konsumentów oczekujących rzeczywistych działań prośrodowiskowych (z wykluczeniem greenwashingu) systematycznie zwiększa się.
Zdaniem 62% respondentów w Polsce ‒ to marki powinny stanąć na czele działań związanych z ochroną środowiska [10]. Konsumenci coraz częściej zwracają uwagę na to, czy i w jaki sposób marki realizując swoje cele są odpowiedzialne i podejmują wyzwania w zakresie działań klimatycznych i zrównoważonego rozwoju. W celu wyprzedzenia konkurencji, marki powinny zrewidować swoje długoterminowe plany działania, aby wykazać znaczący i wymierny postęp w realizacji celów w zakresie zrównoważonego rozwoju, ale także szybko wprowadzać zmiany reagując na zmieniające się okoliczności i potrzeby konsumentów [11].
Z kolei bierność klimatyczna może być kosztownym wyborem dla przedsiębiorstw i marek w obliczu, coraz bardziej widocznych w życiu codziennym, skutków kryzysu klimatycznego. Koncentrując się na postępie technicznym i innowacjach produktowych producenci, aby zbudować zaufanie, powinni zapewnić konsumentów, że choć zmiany klimatyczne będą miały wpływ na ich życie, to podejmą możliwe do zastosowania rozwiązania w celu przystosowania się do zmian klimatycznych jako podstawową zasadę swoich praktyk biznesowych [10].
Mimo rosnących obaw o koszty utrzymania, konsumenci poszukują spersonalizowanego podejścia do swoich potrzeb żywieniowych, a w obliczu codziennych wyzwań i preferencji żywieniowych, wiodącym czynnikiem popytu nadal pozostaje komfort i przyjemność. Ważną strategią dla branży mleczarskiej pozostanie umiejętne łączenie działań ukierunkowanych na zdrowie planety z zapewnieniem dobrego samopoczucia i przyjemności konsumentowi mając jednocześnie na uwadze bezpieczeństwo żywnościowe [1, 12].
Marki, które podkreślają więź z naturą i środowiskiem są lepiej postrzegane i szybciej docierają do konsumentów. Pielęgnowanie natury jest rodzajem relacji, która może być dla konsumenta czynnikiem rozstrzygającym wybór między konkurującymi produktami. Analiza Innova wykazała, że w ciągu 4 ostatnich lat nastąpił zdumiewający, 40%, roczny wzrost liczby produktów spożywczych i napojów, które były znakowane oświadczeniem dotyczącym zużycia wody [2]. Nastąpiła znacząca zmiana w postrzeganiu przyrody, już nie jako zasobu, ale partnera w zapewnianiu zrównoważonego bezpieczeństwa żywnościowego [1].
Bezpieczeństwo żywnościowe definiuje się jako niezawodny dostęp do wystarczającej ilości niedrogiej, pożywnej żywności, która pozwala uniknąć głodu i zachować zdrowie. Z drugiej strony równość żywienia polega na identyfikowaniu barier i alokowaniu zasobów, aby każdy człowiek na świecie mógł rozwijać się i żyć zdrowo. Społeczność mleczarska może mieć znaczący udział w dobrych zmianach w tych obszarach, wspierając programy dostępu do żywności i inicjatywy edukacyjne w zakresie żywienia i społecznych determinant zdrowia.
Podczas, gdy dobrostan planety i pielęgnowanie natury, w odniesieniu do systemów żywnościowych, wyraźnie zostało zaakcentowane stosunkowo niedawno, to dobro osobiste konsumenta pozostaje priorytetem, a obawy i dbałość o zdrowie oraz homeostazę i harmonijne funkcjonowanie fizyczne i psychiczne zawsze miały charakter fundamentalny. Większość prognoz dotyczących żywności i żywienia wyodrębnia trendy związane ze zdrowiem, a zdrowie metaboliczne, układu trawienia, mózgu, oczu, zdrowie hormonalne i zdrowie kobiet, to niektóre z nich.
Należy podkreślić, że duża grupa konsumentów wdraża działania profilaktyczne w myśl znanego hasła „Lepiej zapobiegać, niż leczyć” traktując żywność jak lek, a szafkę kuchenną jak domową apteczkę. Potwierdzają to dane raportu Innova [2], zgodnie z którymi ponad jedna trzecia konsumentów twierdzi, że chce być proaktywna w utrzymywaniu dobrego stanu zdrowia, a wielu podkreśla potrzebę osobistej odpowiedzialności w tym zakresie. Aktywność profilaktyczna może dotyczyć zupełnie różnych obszarów i systemów funkcjonowania organizmu, od zdrowia kości po choroby układu krążenia. W postawach konsumentów pojawiło się wyraźnie zaznaczone, priorytetowe traktowanie profilaktyki, w celu unikania lub zapobiegania wielu dysfunkcjom czy chorobom organizmu i to nie tylko dietozależnym [2].
 
Odżywianie a zdrowie układu hormonalnego
Hormony są związkami organicznymi wytwarzanymi przez organizm w gruczołach i tkankach, np. tarczycy, trzustce, mózgu, skórze, w wątrobie, jajnikach, tkance tłuszczowej, nerkach, nadnerczach czy jądrach ze składników pozyskiwanych z pożywienia. Do ich produkcji niezbędne są takie składniki jak: aminokwasy (białka), kwasy tłuszczowe (tłuszcze zwierzęce i roślinne), cholesterol (tłuszcze zwierzęce), witaminy: C, D, A, E, z grupy B i składniki mineralne: jod, selen, żelazo, cynk, potas, miedź oraz inne obecne w wielu produktach spożywczych. Na przykład wszystkie hormony steroidowe pochodzą z cholesterolu, który jest pozyskiwany głównie z diety [13].
Zależność między dietą a układem hormonalnym jest oczywista ponieważ energia i składniki odżywcze pozyskiwane z pożywienia, które wskazano powyżej, stanowią substrat i decydują o produkcji, uwalnianiu i aktywności hormonów zapewniając równowagę hormonalną. Każdy proces w ludzkim ciele jest siecią powiązanych biochemicznych reakcji, z których większość wymaga zaangażowania hormonów, stąd tak ważne jest wspieranie ich prawidłowego funkcjonowania, a tym samym decydowanie o zdrowiu i samopoczuciu. Hormony mają istotne znaczenie w regulacji licznych funkcji naszego organizmu, takich jak rozwój, wzrost, metabolizm, reprodukcja i nastrój [13, 14, 15].
Zmiany hormonalne dotyczą całej populacji, na każdym etapie życia, ale efekty dla poszczególnych osób mogą być zdecydowanie różne. Duża liczba badań klinicznych dotyczących hormonów powiązała odżywianie z wieloma korzyściami zdrowotnymi czy biologicznymi, nie tylko w zakresie prawidłowego funkcjonowania układu endokrynnego i wydzielania hormonów. Stwierdzono, że funkcjonalne składniki żywności, ale także powszechne na rynku suplementy, miedzy innymi: zmniejszają ryzyko chorób przewlekłych, takich jak choroba wieńcowa, udar mózgu, cukrzyca typu 2, otyłość, zaburzenia neurodegeneracyjne i niektóre nowotwory [2].
Mechanizmy biologicznego działania pożywienia czy pojedynczych aktywnych składników odżywczych przypisuje się wielorakim działaniom, wpływającym na różne szlaki komórkowe i hormonalne. Dobrze zbilansowana dieta ma ogromny wpływ na wiele układów hormonalnych i aspektów naszego zdrowia, ale konsensus, co do tego, jak i co jeść, pozostaje nadal nieosiągnięty. Wiadomym jest, że dieta niedoborowa, ale i nadmierne spożycie niektórych składników, może doprowadzić do zaburzeń hormonalnych i nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu. Naukowcy sugerują, że krążące substancje pochodzące z pożywienia mogą wywierać bezpośrednie i pośrednie działanie aktywujące receptory i szlaki sygnalizacyjne, a także dostarczać substancji odżywczych i mikroelementów, które mogą regulować bądź powodować zaburzenia równowagi hormonalnej, a tym samym wywoływać stany chorobowe, np. alergie pokarmowe, nadwagę i otyłość, stany zapalne, zaburzenia snu, problemy trawienne, zaburzenia zdrowia reprodukcyjnego i wiele innych [15].
 
Hormony w zdrowiu kobiet
Od niedawna uwagę przyciągają wyjątkowe potrzeby zdrowotne kobiet, a ich dobrostan traktowany jest priorytetowo. Ponieważ unikalne aspekty fizjologiczne, hormonalne i emocjonalne kobiet są zmienne w poszczególnych etapach ich życia, od dojrzewania do starości, opracowywane są innowacyjne technologie, metody leczenia i produkty mające na celu zatroszczenie się o różne sfery zdrowia oraz płodności kobiet [5, 6].
Na ogólny stan zdrowia i samopoczucie kobiet ogromny wpływ mają hormony, ponieważ oddziałują na wszystkie wymiary funkcjonowania ich organizmu, od cykli menstruacyjnych po problemy zdrowotne, takie jak: zespół policystycznych jajników (PCOS), tarczyca, napięcie przedmiesiączkowe (PMT) czy endometrioza. Odżywianie może być potężnym narzędziem w zapobieganiu, a nawet leczeniu zaburzeń równowagi hormonalnej oraz nieprawidłowości i stanów chorobowych będących tego następstwem [16].
Jednym z aspektów zdrowia kobiet, pomijanym w kontekście odżywiania, jest cykl menstruacyjny. W trakcie poszczególnych faz cyklu miesiączkowego kobiety mają różne zapotrzebowanie na kalorie i składniki odżywcze, ze względu na wahania hormonów, a z kolei hormony wpływają nie tylko na cykl miesięczny, ale także na temperaturę ciała, metabolizm, głód i apetyt, sen, samopoczucie i aktywność [17].
Zrozumienie zmian zachodzących w organizmie kobiety w poszczególnych fazach cyklu i specyficznych potrzeb związanych z każdą z nich może pomóc w lepszym zarządzaniu objawami i optymalizacją samopoczucia. Potrzeby kobiet ewoluują w trakcie cyklu miesiączkowego, a mając tego świadomość, można podjąć proaktywne kroki w celu wspierania zdrowia fizycznego i emocjonalnego. Uważna obserwacja zachowań organizmu w poszczególnych fazach może ułatwić korektę diety, dostosować aktywność życiową do poziomu energii i wprowadzić różne zmiany poprawiające nastrój i sen.
W fazie menstruacji, która charakteryzuje się niskim poziomem estrogenu, odczuciem zmęczenia i skurczy, które są objawem zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS) oraz niższym poziomem energii, może występować niedokrwistość z niedoboru żelaza. Dlatego zwiększenie spożycia żywności będącej źródłem tego pierwiastka jest ważne, aby uzupełnić utracone żelazo i pozbyć się zmęczenia. Zalecane są pokarmy bogate w żelazo, zarówno zwierzęce (np. laktoferyna), jak i roślinne. Natomiast spożywanie produktów zawierających magnez może złagodzić migreny i wahania nastroju, a kwasy omega-3 skurcze [17].
Faza folikularna jest związana z rosnącym poziomem estrogenu i energii, i wówczas następuje poprawa nastroju. Zalecenia żywieniowe dotyczą nawadniania i stosowania ogólnie zdrowej diety bogatej w błonnik i mikroelementy, aby wspierać równowagę hormonalną i zapewnić stały dopływ energii. Pokarmy powinny być źródłem zdrowych tłuszczów, aby poprawić nastrój i funkcje poznawcze, a produkty fermentowane jak jogurt, kefir czy twaróg zapewnić zdrowie jelit.
Podczas owulacji wzrasta ilość estrogenu, a poziom energii jest najwyższy ze względu na wzrost testosteronu. W tej fazie cyklu kobiety czują się najlepiej ‒ z dużą pewnością siebie i zapasami energii. Podobnie jak w fazie folikularnej, podczas owulacji należy zadbać o ogólnie zdrową dietę i pokarmy o dużej gęstości odżywczej. Ponieważ w tym okresie następuje gwałtowny wzrost energii, a temperatura ciała wzrasta, zalecane są pokarmy zapewniające długotrwałe uwalnianie energii (np. produkty zawierające białka kazeinowe) oraz nawodnienie organizmu [17].
W fazie lutealnej zmniejsza się poziom estrogenu, a wzrasta progesteronu, co może wpływać na trawienie i zwiększony apetyt. Mają miejsce: tkliwość piersi, wzdęcia, wahania nastroju, zaburzenia snu, a w efekcie drażliwość i spadek wydajności, zmniejsza się poziom energii. W zakresie odżywiania zalecana jest żywność o zwiększonej zawartości białka i zdrowych tłuszczów, które stabilizują poziom cukru we krwi oraz poprawiają nastrój i poziom energii. Unikać należy natomiast sięgania po pokarmy wysokoenergetyczne. Aby złagodzić objawy PMS, wzdęcia i wspierać równowagę emocjonalną, kobiety powinny spożywać pokarmy bogate w witaminę B6 i D oraz magnez i wapń [17].
Dzięki dostosowaniu wyborów żywieniowych i synchronizacji cyklu menstruacyjnego, kobiety mogą wyraźnie poprawić samopoczucie fizyczne i emocjonalne oraz harmonię życia. Wraz z rosnącym naciskiem na właściwe odżywianie i dobre samopoczucie kobiet, branża spożywcza dostosowuje się do wyjątkowych potrzeb żywieniowych i zdrowotnych kobiet proponując innowacyjne, im dedykowane rozwiązania.
 
Żywieniowe wsparcie dolegliwości menopauzalnych
Wyjątkowo trudnym etapem życia wielu kobiety, który charakteryzuje się dużymi wahaniami i zmianami hormonalnymi, jest okres okołomenopauzalny. Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 2030 r. liczba kobiet w tym okresie życia osiągnie 1,2 miliarda. Szacuje się, że około jedna trzecia życia współczesnej kobiety przypada na okres po klimakterium. Dlatego spowolnienie procesu starzenia i jak najdłuższe życie kobiet w zdrowiu są bardzo ważne i potrzebne dla harmonijnego funkcjonowania społeczeństwa [18].
W okresie klimakterium w organizmie kobiety dochodzi do istotnych zmian w puli krążących estrogenów, zmienia się zarówno ich stężenie, jak i proporcje poszczególnych rodzajów. Menopauza to okres charakteryzujący się wahaniami hormonalnymi, którym towarzyszy szereg, najczęściej nieprzyjemnych, objawów fizycznych i psychicznych. Między innymi są to: uderzenia gorąca, którym towarzyszy kołatanie serca i nadmierna potliwość, pojawia się ogólne osłabienie, problemy ze snem, a w następstwie przewlekłe zmęczenie, osłabienie koncentracji, nieuzasadniony niepokój, stany lękowe, rozdrażnienie, płaczliwość, obniżenie nastroju, przygnębienie, stany depresyjne, zmiany w wyglądzie i stanie skóry i włosów, a także wiele innych [19]. Niski poziom krążących estrogenów, obserwowany u kobiet po menopauzie, może również niekorzystnie wpływać na szereg procesów fizjologicznych, z klinicznymi implikacjami dla funkcji poznawczych mózgu, zdrowia jelit, żeńskiego układu rozrodczego i innych aspektów zdrowia kobiet [20].
Wtórnymi problemami zmian hormonalnych są zaburzenia i stany chorobowe wielu układów funkcjonowania organizmu. Badania metaboliczne i kardiologiczne potwierdzają, że konsekwencjami menopauzy i zachodzących zmian endokrynologicznych są: zwiększona częstość występowania zespołu metabolicznego, przerost endometrium, endometrioza, zespół policystycznych jajników, a ponadto choroby sercowo-naczyniowe, otyłość, osteoporoza, choroby nowotworowe, dysfunkcja układu odpornościowego, ograniczenie funkcji poznawczych i zaburzenia psychiczne [19, 20, 21].
Podczas, gdy istnieje mnóstwo porad i metod dotyczących radzenia sobie z objawami menopauzy w paradygmacie medycznym i farmaceutycznym, jeszcze do niedawna rzadko wspominano o możliwości zmian nawyków żywieniowych czy stylu życia. Włączenie menopauzy w badania nad starzeniem się organizmu zwróciło uwagę na możliwości radzenia sobie z objawami i zaburzeniami zdrowia wykorzystując żywność w funkcji leku [21].
Wśród różnych aspektów promocji zdrowia i dostosowania stylu życia do menopauzy i okresu pomenopauzalnego, modyfikacja nawyków żywieniowych może przyczynić się zarówno do wydłużenia, jak i wyraźnej poprawy jakości życia [22]. Ponieważ okres menopauzy jest postrzegany jako ogólnoustrojowy stan zapalny, który może generować choroby neurogeneracyjne i sercowo-naczyniowe, pomocne będą produkty spożywcze zawierające składniki o aktywności przeciwzapalnej, umożliwiające zmniejszenie efektu sztywności naczyń krwionośnych, stosowane w zapobieganiu chorobom serca, przyrostowi masy ciała i osteoporozie.
W zaleceniach dietetycznych okresu menopauzy znajdują się: fermentowane produkty mleczarskie (niskotłuszczowe), białko roślinne, tłuszcze jako źródło kwasów nienasyconych, węglowodany o niskim indeksie glikemicznym, owoce i warzywa oraz wskazane jest unikanie napojów i produktów słodzonych cukrem [22].
 
Znaczenie mikrobioty jelitowej w regulacji hormonalnej
Kobiety w okresie menopauzy skupiają dużą uwagę naukowców badających zależności między stanem ich układu hormonalnego a mikrobiomem jelitowym. Rozpoznanie i zrozumienie tych powiązań skłania do stosowania probiotyków o ukierunkowanej aktywności, między innymi ze względu na potencjał łagodzenia uciążliwych i problematycznych objawów tego okresu, od wahania nastroju po przyrost masy ciała [23].
W okresie menopauzy, oprócz zmniejszonej produkcji estrogenu jest on jednocześnie wydalany wraz z treścią przewodu pokarmowego. Baker i in. (2017) [20] wskazują, że mikrobiom jelitowy jest jednym z głównych regulatorów krążących estrogenów oraz pełni ważną funkcję w chorobach modulowanych estrogenami. Niektóre bakterie jelitowe wydzielają enzym β-glukuronidazę, który bierze udział w dekoniugacji estrogenów do ich aktywnych form: estronu i estradiolu oraz wpływa na wzrost poziomu krążących estrogenów [23, 20]. Skutkiem zaburzenia tego procesu przez dysbiozę mikroflory jelitowej jest zmniejszenie ilości krążących estrogenów, co z kolei może generować rozwój wskazanych uprzednio schorzeń [20].
Ponieważ produkcja, stosunkowo dużej część hormonów, odbywa się w jelitach poprzez modulowanie mikrobiomu, a tym samym aktywność połączenia jelitowo-mózgowego, można wspierać naturalną produkcję estrogenu w organizmie. Mikroflora jelitowa aktywnie komunikuje się z całym układem endokrynnym i może wpływać na wydzielanie hormonów, takich jak: insulina, grelina i leptyna, które regulują metabolizm [23].
Na rynku pojawiły się suplementy ze szczepami bakterii o aktywności probiotycznej, dedykowane kobietom w okresie menopauzy, regulujące poziom również innych hormonów. W celu potwierdzenia obszaru aktywności i zrozumienia mechanizmu działania poszczególnych probiotyków, prowadzone są szeroko zakrojone badania naukowe. W badaniach klinicznych dowiedziono, że szczep probiotyczny L. plantarum DR7 wpływa na przekazywane w jelitach sygnały regulując przez mózg poziom kortyzolu, który jest hormonem stresu. Z kolei badania preparatu zawierającego L. plantarum DR7, z udziałem kobiet w okresie menopauzy wykazały, że codzienna suplementacja zmniejszyła nasilenie objawów menopauzy, począwszy od depresyjnego nastroju i suchości pochwy po przyspieszenie akcji serca i dyskomfort odczuwany w stawach, już po czterech tygodniach. Ocenę możliwości wsparcia kobiety w czasie klimakterium przez probiotyki prowadzono badając także trzy inne szczepy: L. brevis KABP-052, L. plantarum KABP-051 i P. acidilactici KABP-021 [23].
Ponieważ liczba kobiet po menopauzie rośnie, choroby wynikające z niskiego poziomu estrogenów stają się coraz większym obciążeniem dla zdrowia publicznego. Wraz z rosnącym naciskiem na odżywianie i dobre samopoczucie kobiet, branża spożywcza podejmuje wyzwanie dostosowując portfolio produktów do wyjątkowych potrzeb żywieniowych i zdrowotnych kobiet. Chociaż jeszcze nieliczne, pojawiają się już produkty kierowane do kobiet w celu łagodzenia skutków zmian hormonalnych, do odżywiania prenatalnego i poporodowego, podczas menopauzy i wsparcia ogólnego samopoczucia kobiet.
Modulowanie mikrobiomu jelitowego w celu regulacji poziomu estrogenów, otwiera możliwość dla branży mleczarskiej zapełnienia prawie pustych półek sklepowych w tego typu wyroby – innowacyjne produkty dedykowane kobietom. Oczywiście mogą to być produkty nie tylko zawierające określone szczepy probiotyczne, ale także o odpowiednio skomponowanym składzie, również z wykorzystaniem bogactwa aktywnych składników biologicznych znajdujących się w mleku.
 
Zdrowie oczu
Kolejnym obszarem zdrowia człowieka, które nie jest jeszcze wystarczająco wspierane przez przemysł spożywczy, jest zdrowie oczu. Około 250 milionów ludzi na całym świecie cierpi z powodu utraty i upośledzenia wzroku, co znacząco wpływa na jakość życia. Do głównych zaburzeń zdrowia oczu należą: zaćma, zwyrodnienie plamki żółtej (AMD), jaskra i retinopatia cukrzycowa. Choroby te dotykają głównie osób starszych, a wraz ze starzeniem się populacji, liczba osób dotknięta tymi problemami szybko rośnie. Innym aspektem pogorszenia widzenia jest cyfryzacja świata oraz rozwój gier elektronicznych. Zwiększa to zainteresowanie i potrzebę wzmacniania zdrowia oczu u coraz młodszych osób. Obecnie działania te obejmują zalecenia zmiany diety, stosowanie suplementów, wykorzystanie technologii blokujących niebieskie światło oraz strategie stylu życia, np. stosowanie zasady 20-20-20 (robienie 20-sekundowej przerwy na spojrzenie na coś oddalonego o 20 stóp, co 20 minut), aby unikać przemęczenia oczu [6].
Oczy są szczególnie wrażliwe na stres oksydacyjny, ponieważ zużywają dużo tlenu, mają wysoki poziom nienasyconych kwasów tłuszczowych i są narażone na intensywne światło. Taka kombinacja czynników może prowadzić do powstawania reaktywnych form tlenu powodując uszkodzenie tkanek oka.
Badania Kerry Health and Nutrition Institute [6] wykazały zainteresowanie konsumentów potencjalnymi korzyściami płynącymi z suplementacji witaminami A, C i E oraz minerałami o działaniu antyoksydacyjnym, jako prostą strategię zachowania zdrowia oczu. Ponieważ oko ma bogaty skład kwasów tłuszczowych, wykazano, że kwasy tłuszczowe omega-3 są ważne dla rozwoju i pielęgnacji tkanki oka.
Wraz z rosnącą liczbą badań potwierdzających znaczenie określonych składników odżywczych, związek między odżywianiem a zdrowiem oczu staje się coraz bardziej oczywisty i akceptowany przez społeczeństwo. Włączenie do diety zróżnicowanej gamy produktów zawierających składniki o aktywności przeciwutleniającej bądź będących bogatym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych (zwłaszcza z grupy omega-3), to taktyka zyskująca popularność jako proaktywny środek służący utrzymaniu zdrowych oczu. Jednocześnie jest możliwa do zrealizowania przez producentów żywności, w tym z branży mleczarskiej. Jest to asumpt do rozwoju innowacyjnych wyrobów bogatych w składniki odżywcze wspomagające zdrowie oczu i wypełnienie luki w podaży produktów o takiej aktywności prozdrowotnej.
Powszechne korzystanie z urządzeń cyfrowych zarówno w sferze osobistej, jak i zawodowej, nasiliło obawy dotyczące cyfrowego zmęczenia oczu, a konsumenci poszukują żywności funkcjonalnej i niestety suplementów, a także technologii blokujących niebieskie światło, aby długoterminowo zachować dobry wzrok i zdrowie oczu [6].
 
Składniki żywności w centrum uwagi
Czysta etykieta jest dziś standardem, a nie czymś wyjątkowym. Strategia ta postrzegana jest jako oznaka dobrej jakości i naturalności produktu. Jeden na trzech konsumentów na świecie uważa naturalne składniki za jedną z najważniejszych cech produktów o wysokiej wartości odżywczej, która jest wypadkową zawartości poszczególnych składników odżywczych, ich zbilansowania i biodostępności. Głównymi substancjami niepożądanymi są natomiast składniki sztuczne lub chemiczne. Część konsumentów jest zainteresowana wykluczeniem dodatków, które postrzegane są jako niepotrzebne w koncepcji czystej etykiety w odniesieniu do krótkiej listy składników. Z drugiej strony, poza naturalnie obecnymi w produkcie, poszukiwane są składniki funkcjonale o dobrze znanej charakterystyce i właściwościach oraz silnych referencjach w zakresie zrównoważonego rozwoju [24].
Według danych Innova [2], mimo że skutki inflacji i wysokie ceny żywności zmuszają konsumentów na całym świecie do ograniczania wydatków, to obecność składników lubianych, przyciągających wzrok, przyjaznych dla środowiska czy zwiększających korzyści zdrowotne, zachęca do ich zakupu mimo wyższych kosztów. Niestety dla wielu rodzin wyzwaniem jest zakup niezbędnej żywności i dlatego producenci powinni oferować również produkty o wysokiej wartości odżywczej, ale dostępne cenowo dla całej populacji.
Przy wyborze żywności, w centrum zainteresowania dużej grupy konsumentów są pojedyncze składniki, których obecność uważają za kluczową. Decydować mogą substancje związane, np. ze smakiem, konsystencją lub innymi pozytywnymi odczuciami, a nie wyłącznie z korzyściami dla zdrowia. Skojarzenia mogą nawiązywać do innych dobrze znanych i lubianych produktów lub informacji pozyskanych w mediach społecznościowych czy w powszechnie dostępnych źródłach informacji. Kluczowe składniki dla każdej osoby czy segmentu konsumentów mogą być różne, od superowoców po bakterie przyjazne jelitom. Popularność żywności funkcjonalnej, prozdrowotnej, o aktywności pro-, pre-, post-, psycho- biotycznej nadal trwa. Przyciągają zwłaszcza te produkty, które poza dostarczaniem korzyści dla zdrowia wnoszą wyjątkowy smak, wygodę i ekscytację. Wśród najbardziej pożądanych i poszukiwanych, obecnie prym wiodą produkty ukierunkowane na odporność [25].
Z przeglądu trendów wynika, że oprócz licznej grupy szczepów bakterii probiotycznych, coraz większe zainteresowanie konsumentów i producentów żywności budzą drożdże oraz grzyby o unikatowych właściwościach prozdrowotnych, np. shiitake, boczniak ostrygowaty czy ogon indyka.
Wykorzystywane w produkcji żywności funkcjonalnej drożdże, w postaci ziaren czy konglomeratów połączonych polisacharydami, są zwykle komplementarnym połączeniem dwóch lub więcej rodzajów mikroorganizmów żyjących w symbiozie. Takie kombinacje działają szczególnie dobrze w napojach funkcjonalnych (np. kefir) i zapewniają silniejsze wsparcie układu trawiennego i odpornościowego, niż gdyby rozwijały się pojedynczo.
Żywność symbiotyczna jest dobrze postrzegana przez konsumentów i zyskuje na popularności. Połączenie probiotycznych szczepów bakterii czy drożdży z prebiotykiem współgra z rosnącym trendem spersonalizowanych rozwiązań dla odporności.
W komponowaniu funkcjonalnych produktów spożywczych są już wykorzystywane grzyby, zwłaszcza shiitake, maitake, reishi, boczniak ostrygowaty, ogon indyka i lwia grzywa. Są bogatym źródłem prebiotyków takich jak: inulina, beta-glukany, bioaktywne oligo- i polisacharydy. Grzyby te charakteryzują się różnorodnymi właściwościami prozdrowotnymi, a w badaniach udowodniono ich korzystny wpływu na zdrowie serca, aktywność przeciwutleniającą i przeciwwirusową, działanie hipoglikemiczne, przeciwnowotworowe, pobudzające zdolności poznawcze i układ immunomodulujący [25].
 
Moc białek mleka – gwiazdy składników odżywczych i dodatków do żywności
Nie ulega wątpliwości, że wartość odżywcza białek mleka, a szczególnie białek serum jest wyjątkowa i unikatowa w skali wszystkich surowców i produktów spożywczych. Białko serwatkowe ma doskonały profil aminokwasowy i może być stosowane do zwiększenia wartości odżywczej produktów spożywczych różnych kategorii lub uzupełnienia wartości żywieniowej białka roślinnego. Prosperity dla białek mleka trwa od kilku, a nawet kilkunastu lat, co było podkreślane w artykułach z tego cyklu w ubiegłych latach [5, 7, 26].
Z badań Innova [2] wynika, że 42% konsumentów na całym świecie wskazało białko jako najważniejszy składnik odżywczy, uważa że jest gwiazdą dodatków, a jego ilość w produkcie powinna być wyraźnie zaakcentowana i komunikowana na froncie opakowania.
 
Mleko i produkty mleczarskie mogą pomóc w uspokojeniu zestresowanego świata
Według American Institute of Stress najbardziej zestresowanymi ludźmi na świecie są Amerykanie. Obecny poziom stresu, jakiego doświadczają Amerykanie, jest o 20 punktów procentowych wyższy niż średnia światowa. Stres jest ściśle powiązany z jakością snu, a wspólnie mają zasadniczy wpływ na ogólne samopoczucie. Globalne badanie snu przeprowadzone przez firmę Phillips w 2019 r. wykazało, że 62% dorosłych na całym świecie twierdzi, że nie śpi tak dobrze, jakby chciało. Więcej niż cztery na 10 osób twierdzi, że ich sen pogorszył się w ciągu ostatnich pięciu lat [27]. Według statystyk firmy SingleCare [28], przeciętny człowiek przesypia mniej niż siedem godzin każdej nocy, a od 50 do 70 milionów dorosłych w Stanach Zjednoczonych cierpi na zaburzenia snu. Wśród globalnej puli obaw o zdrowie, „jakość snu" zajmuje trzecie miejsce, a priorytetem jest dobre samopoczucie psychiczne i zdrowie układu odpornościowego.
Dbałość o dobry sen jest jedną z ważniejszych rzeczy, jakie można zrobić dla swojego zdrowia. Podczas snu organizm odpoczywa i regeneruje siły na nowy dzień. Brak wystarczającej ilości nieprzerywanego snu z powodu zaburzeń może mieć negatywny wpływ na zdrowie, dobre samopoczucie fizyczne i psychiczne, aktywność, wydajność, a także długość życia. Przestrzegając zasad właściwego odżywania i zdrowego stylu życia, wszyscy mogą mieć wpływ na ograniczenie lub wyeliminowanie zaburzenia snu i negatywnych tego skutków na ogólny stan zdrowia [28].
Konsumenci poszukują naturalnych rozwiązań problemów ze snem bez wywoływania skutków ubocznych. Stosowanie psychobiotyków może zmienić paradygmat jakości snu. Najnowsze dowody badań klinicznych wskazują, że psychobiotyczny szczep Bifidobacterium longum 1714 poprawiał jakość snu, funkcjonowanie społeczne, zwiększał witalność, przy zmniejszonym zmęczeniu psychicznym [29].
Od wieków ciepłe mleko było używane w celu ułatwienia zasypiania. Mleko zawiera wiele składników odżywczych, które mogą łagodzić stres, wspomagać zasypianie i nieprzerwany sen, a należą do nich: tryptofan, laktoza, melatonina, fosfolipidy, bioaktywne peptydy, magnez, cynk, witaminy z grupy B i witamina D [27]. Oddziaływanie ich jest wzmocnione poprzez ich wspólną obecność w matrycy mleka.
Tryptofan jest pośrednim prekursorem serotoniny (hormonu szczęścia), relaksującego neuroprzekaźnika, który jest wykorzystywany do produkcji melatoniny (hormonu snu). Jest aminokwasem egzogennym, który musi być dostarczony do organizmu w formie pożywienia, a dobrym jego źródłem są białka serum mleka, którego bogatym źródłem jest serwatka.
Melatonina jest neurohormonem wytwarzanym z tryptofanu przez szyszynkę i odgrywa rolę w regulacji rytmu dobowego oraz snu. Badania wykazały, że mleko krowie zbierane w nocy (mleko nocne) zawiera większe ilości tryptofanu i melatoniny i może być naturalnym eliksirem nasennym [27].
α-laktalbumina jest białkiem serum mleka, które zwiększa dostępność tryptofanu w osoczu i poprawia poranną aktywność. Badania przeprowadzone przez Gratwicka i in. (2023), których celem było zbadanie wpływu spożycia α-laktalbuminy na jakość i ilość snu u półprofesjonalnych zawodniczek rugby, podczas sezonu zawodów, wykazały, że spożywanie tego białka przed snem poprawiło markery ich jakości i ilości snu [30].
Laktoza, która w organizmie jest hydrolizowana z udziałem β-galaktozydazy do glukozy i galaktozy oddziałuje stymulująco na wydzielanie serotoniny w mózgu. Szklanka mleka dostarczy do mózgu wystarczającą ilość glukozy, aby zwiększyć wydzielenie serotoniny do poziomu dającego dużo przyjemności. To kolejny argument na poparcie zasadności popijania ciepłego mleka przed snem, które ma kojący wpływ na układ nerwowy.
Mleko jest bogatym źródłem witamin z grupy B. Witamina B6 pomaga zwiększyć ilość wydzielanej serotoniny. Jest kofaktorem przemian tryptofanu do 5-hydroksy-tryptofanu (5-HTP), związku przekształcanego do serotoniny. Również witamina D wspomaga syntezę i pomaga utrzymać właściwy poziom tego hormonu. Natomiast, niedobór witaminy B6 może być przyczyną wielu zaburzeń funkcjonowania organizmu, m.in.: depresji, obniżenia nastroju i bezsenności [31].
Z badań Stough`a i in. (2011), w których oceniano skuteczność 3-miesięcznego podawania dwóch form wysokiej dawki kompleksu witamin z grupy B na nastrój i napięcie psychiczne związane z przewlekłym stresem zawodowym, wynika, że uczestnicy, którym podawano witaminy zgłaszali znacznie mniejsze zmęczenie pracą oraz obniżenie stanu niepokoju i przygnębienia. Mając na uwadze bezpośrednie i pośrednie koszty stresu w miejscu pracy, wyniki tych badań wskazują na użyteczność wzbogacania produktów witaminami z grupy B w efektywnej poprawie lub eliminacji psychologicznych skutków stresu zawodowego. Wyniki te mogą mieć istotne znaczenie dla zdrowia osobistego, organizacji i społeczeństwa, zważywszy na rosnące koszty i częstość występowania stresu w miejscu pracy [32].
Lizyna i arginina to aminokwasy obecne w mleku, jogurcie i innych produktach mleczarskich, które wspólnie zmniejszają niepokój i obniżają poziom kortyzolu, hormonu stresu. Z ilością kortyzolu w organizmie nierozerwalnie powiązane jest zdrowie i prawidłowe funkcjonowanie jelit. Probiotyki wzbogacające mikroflorę jogurtu mogą pomóc zmniejszyć stany lękowe. Naukowcy wysunęli hipotezę, że bakterie zawarte w jogurcie pomagają złagodzić stres zmniejszając aktywność wyspy, tj. rejonu mózgu odpowiedzialnego za emocje [27].
Alfa-kazozepina, to bioaktywny peptyd występujący w mleku, który jak wykazano w badaniach, obniża ciśnienie krwi i zmniejsza poziom kortyzolu. Alfa-kazozepina jest hipoalergicznym trypsynowym hydrolizatem kazeiny, który ma działanie uspokajające przeciwstresowe, zmniejsza różne stany lękowe i wywołuje stan relaksacji [27]
Fosfolipidy mleka, to kolejna grupa związków o aktywności biologicznej obecna w mleku, niezbędna do utrzymania zdrowia mózgu i właściwej reakcji na stres. Preparaty otrzymywane z otoczek kuleczek tłuszczu mlekowego (MFGM) w składzie zawierają spektrum głównych fosfolipidów i sfingolipidów: fosfatydyloserynę, fosfatydylocholinę, fosfatydyloetanoloaminę, fosfatydyloinozytol i sfingomielinę, przy czym każdy z tych składników występuje w proporcjach zbliżonych do obecnych w ludzkim mózgu.
Lipidy polarne są integralną częścią funkcji układu nerwowego i są związane z wydajnością poznawczą i psychologiczną reakcją na stres sytuacyjny. Otoczki kuleczek tłuszczu mlekowego są bogatym źródłem złożonych lipidów i białek otoczkowych. Wyniki randomizowanego badania z podwójnie ślepą próbą, kontrolowanego placebo, przeprowadzonego przez Daviesa i in. (2023), którego celem było sprawdzenie wpływu podawania MFGM na stres, skutki psychologiczne i odpowiedź kortyzolu, wskazują, że uczestnicy suplementowani MFGM mieli znacznie niższe wskaźniki stresu niż grupa placebo. Stosowanie MFGM zmniejszało niepokój, poprawiało ogólny stan zdrowia psychicznego [33].
Fosfolipidy pozyskiwane z MFGM są znane i dobrze przebadane w żywieniu niemowląt od wielu lat, ale są niedocenianym składnikiem w żywieniu dorosłych. Należałoby wspierać badania naukowe potwierdzające korzyści płynące z suplementacji fosfolipidami o szerokim spektrum działania na wszystkich etapach życia, a także korzystając z dostępnej już wiedzy, aplikować w produktach mleczarskich. Technologia pozyskiwania materiału otoczkowego kuleczek tłuszczowych jest znana i dostępna, a przemysł mleczarski dysponuje wyposażeniem technicznym do ich pozyskiwania, a także aplikowania.
 
Podsumowanie
  1. Konsumenci z ich zróżnicowanymi upodobaniami, świadomie określonymi potrzebami i oczekiwaniami oraz rosnącymi wymaganiami są jednym z najważniejszych czynników, które profilują nowatorskie rozwiązania i znacząco partycypują w zmianach na półce produktów mleczarskich.
  2. Idea postrzegania przyrody jako partnera w zapewnianiu bezpieczeństwa żywnościowego jest ze wszech miar godna uwagi, popularyzowania i podejmowania usilnych starań w jej realizacji, jednak nie można zapominać o partnerstwie w stosunkach z innym człowiekiem, aby ludzie nie byli traktowani jak zasoby.
  3. Pielęgnowanie natury i rozsądne korzystanie z jej zasobów należałoby traktować jako zaszczytny obowiązek każdego mieszkańca Ziemi, ponieważ to przecież człowiek jest tu gościem. Czerpanie z zasobów natury powinno być nacechowane roztropnością, a wykorzystywanie lokalnych źródeł może być jedną z dróg prośrodowiskowej i prospołecznej aktywności. Starania na rzecz środowiska powinny być świadomym działaniem społeczeństwa w pełni wyedukowanego ekologicznie, posiadającego wiedzę o przyrodzie, zachodzących w niej zjawiskach oraz zasadach współistnienia w zgodzie z naturą, a nie narzuconego restrykcyjnego prawa budzącego sprzeciw i generującego niepokoje społeczne.
  4. Branża mleczarska może czuć się uprzywilejowana korzystając z surowca, który od wieków uważany jest za cud natury. Jednak to zobowiązuje do efektywnego i jak najbardziej produktywnego wykorzystania bogactwa i wyjątkowych właściwości prozdrowotnych składników mleka, zarówno w rozwoju innowacyjnych produktów funkcjonalnych, w tym niszowych, a także zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego wszystkim konsumentom niezależnie od ich sytuacji ekonomicznej.
  5. Branża mleczarska dysponuje surowcem, którego składniki pojedynczo i w komplecie mają wyjątkową wartość odżywczą i prozdrowotną, posiada wiedzę i umiejętności, dysponuje technologią i techniką, aby zapewnić społeczeństwu dostępność produktów istotnych kulturowo, przystępnych cenowo, o wysokiej gęstości odżywczej, gwarantujących korzyści dla zdrowia fizycznego i psychicznego.
  6. Przyszłość mleczarstwa opartego na technologii przemysłu 4,0 oraz 5,0; z wykorzystaniem analizy danych i sztucznej inteligencji, będzie ukierunkowana na doskonalenie i dostosowywanie oferty produktów do zmieniającego się stylu życia społeczeństwa, oferując wygodne, prozdrowotne, wzmacniające odporność rozwiązania produktowe, koncentrujące się na przyjemnościach i dobrym samopoczuciu konsumenta, z obietnicę zachwycania podniebień i poprawy jakości życia w sposób, który nie został jeszcze opracowany.
 
dr inż. Maria Baranowska  
dr inż. Marika Bielecka
Katedra Mleczarstwa i Zarządzania Jakością
Wydział Nauki o Żywności
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
  
Literatura:
  1. Top 5 food trends in 2024, https://www.eitfood.eu/blog/top-5-food-trends-in-2024, dostęp 20.02.2024 r.
  2. (link), dostęp 23.01.2024 r.
  3. (link), dostęp 05.01.2024 r.
  4. Mellentin J., 2023, New Nutrition Business, (link), dostęp 18.12.2024 r.
  5. Baranowska M., Bielecka M., 2023, Rekomendacje w zakresie rozwoju żywności, żywienia i technologii na 2023, Przegląd Mleczarski, 5, 8-18.
  6. Ten Key Health and Nutrition Trends 2024. (link), dostęp 16.02.2024 r.
  7. Baranowska M., Patrząc w przyszłość rozwoju produktów mleczarskich. Przegląd Mleczarski, 2022, 4, 3-12.
  8. Kronthal-Sacco R., Yolen D., 2023, How Consumers, Food Processors Approach Sustainability, (link), dostęp 29.12.2023 r.
  9. DeLisio A., 2023, Dairy foods are important to achieving nutrition security, Dairy Foods Magazine, (link), dostęp 24.02.2024 r.
  10. Pałka M., 2023, Globalne trendy konsumenckie 2024 – na co marketerzy powinni zwrócić szczególną uwagę. (link), dostęp 17.02.2024 r.
  11. Mintel 2024 Global Consumer Trends. (link), dostęp12.01.2024 r.
  12. Brzózka M., 2023, Te kierunki zdominują 2024 r. Globalne trendy dla branży żywności i napojów. www.portalspozywczy.pl/technologie/wiadomosci/te-kierunki-zdominuja-2024-r-globalne-trendy-dla-branzy-zywnosci-i-napojow,243218.html, dostęp 10.01.2024 r.
  13. Lewandowska A., 2023, Związek między dietą a hormonami. (link), dostęp 05.03.2023 r.
  14. Adamczyk J., 2023, Dieta a hormony. Żywność wpływająca na układ hormonalny. (link), dostęp 05.03.2023 r.
  15. Al-Dujaili E., red., 2020, The Relationship between diet and hormones, Special Issue (ISSN 2072-6643), Nutrients, 43570, (link), dostęp 28.03.2023 r.
  16. (link), dostęp 04.03.2024 r.
  17. Nutrition and Physical Activity Recommendations Across the Menstrual Cycle, (link), dostęp 12.03.2024 r.
  18. Wielgoś M., Mazanowska N., Pietrzak B., 2013, Zanikowe zapalenie pochwy: objawy, diagnostyka i leczenie. Przegląd Menopauzalny, 17 (5), 434-437.
  19. Rumianowski B., Brodowska A., Karakiewicz B., Grochans E., Ryterska K., Laszczyńska M., 2012, Czynniki środowiskowe wpływające na wiek wystąpienia naturalnej menopauzy u kobiet. Menopause Review/Przegląd Menopauzalny, 5 (11), 412-416. doi:10.5114/pm.2012.31468.
  20. Baker J.M., Al-Nakkash L., Herbst-Kralovetz M.M., 2017, Estrogen – gut microbiome axis: Physiological and clinical implications. Maturitas, 103, 45-53. https://doi.org/10.1016/j.maturitas.2017.06.025.
  21. Sweet W., 2022, Symptoms of menopause: How food can help, (link), dostęp 07.03.2024 r.
  22. Silva T., Oppermann K, Reis F., Spritzer P., 2021, Nutrition in menopausal women: A Narrative Review. Nutrients, 13, 2149, 1-14.
  23. Sherman S., 2023, Market moving to modulate the menopausal microbiome. (link), dostęp 29.12.2023 r.
  24. (link), dostęp 14.03.2024 r.
  25. McCurdyD., 2023, 2024 Health and Wellness Trends, (link), dostęp 15.01.2024 r.
  26. Baranowska M., Staniewska K., 2018, To konsument decyduje. Przegląd Mleczarski, 2, 24-31.
  27. Gerdes S., 2023, Dairy can help calm a stressed world, (link), dostęp 23.02.2024 r.
  28. Walsh M., 2024, Medically reviewed, (link), dostęp 06.03.2024 r.
  29. Patterson E., Tan H.T.T., Groeger D., et al., 2024, Bifidobacterium longum 1714 improves sleep quality and aspects of well-being in healthy adults: a randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Scientific Reports, 14, 3725. https://doi.org/10.1038/s41598-024-53810-w.
  30. Gratwicke M., Miles K.H., Clark B., Pumpa K.L., 2023, The effect of α-lactalbumin consumption on sleep quality and quantity in female rugby union athletes: a field-based study. Biology of Sport, 40 (2), 449-455. doi: 10.5114/biolsport.2023.116002.
  31. Gawęcki J. red., 2002, Witaminy. Wyd. II, Wydawnictwo UP w Poznaniu.
  32. Stough C., Scholey A., Lloyd J., Spong J., Myers S., Downey L.A., 2011, The effect of 90 day administration of a high dose vitamin B-complex on work stress. Human Psychopharmacology, 26 (7), 470-6. (link), dostęp 28.03.2024 r.
  33. Davies N., Frampton Ch., Fuad M., Slykerman R., 2023, Milk fat globule membrane-enriched milk improves episodic memory: A randomized, parallel, double-blind, placebo-controlled trial in older adults, Journal of Functional Foods, 105, 105585. (link), dostęp 28.03.2024 r.

Najnowsze Artykuły

Licznik odwiedzin

8 530 511


Współpraca